Krahasim mes dy gjendjeve të njerëzve
Autori shejh es Sadij thotë: “Vërejmë se këta dy persona (besimtari dhe jobesimtari) goditen me të mirë dhe të keqe (në jetën e kësaj bote). Mirëpo, ka dallim të madh mes tyre në aspektin se si i presin ato. Kjo është në varësi të imanit që kanë dhe punëve të mira që kryejnë.”
Shejhu na tregon dallimin mes këtyre dy personave, e që është shumë i madh, si dallimi mes qiellit dhe tokës. Pastaj jep shkakun se si e trajtojnë mirëqenien dhe gjërat e pakëndshme. Mirëqenia i vjen besimtarit dhe jobesimtarit, gjithashtu gjendja e rëndë u ndodh të dyve. Porse, dallojnë nga mënyra se si reagojnë ndaj këtyre gjërave. E shkaku i këtij dallimi është besimi dhe veprat e mira.
Pastaj thotë: “Personi që realizon këto dy gjëra (besimin dhe veprën e mirë), atëherë të mirën dhe të keqen me të cilën sprovohet i pret me falënderim dhe durim dhe me gjërat që rezultojnë prej tyre. Të gjitha këto rezultate e dobi madhështore, bëjnë që ai të ketë gëzim, lumturi, largim të brengave, shqetësimeve, ankthit, shtrëngimet e ngushtimet e gjoksit, mjerimi i jetës së kësaj bote dhe t’i plotësohet jeta e mirë në këtë botë.”
Personi i cili karakterizohet me besim dhe vepra të mira, çdo gjë që i vjen në jetën e kësaj bote, çdo gjendje në të cilën është, qoftë ngritje, apo ulje, i mirëpret ashtu siç duhet sepse paraprakisht është i përgatitur se si t’i presë. Begatitë i pret me falënderim. Sprovat i pret me durim. Dhe “me gjërat që rezultojnë prej tyre” si: gjendja e qetë, shpirti i qetë. (Siç kemi shpjeguar) Njeriu duhet të jetë mesatar, të dijë se si të menaxhojë të mirën dhe të keqen.
Gjithashtu këtu shejhu na jep shenjë drejtë asaj se kur besimtari i përmbahet mesatares atëherë pa marrë parasysh gjërave të kësaj bote, qofshin të këqija apo të mira, ai është njeri i lumtur. Gjendja e të qenit mesatar e ndihmon dhe i jep lumturi e gëzim dhe ia largon gjërat që bien ndesh me to. Kështu i plotësohet lumturia dhe ka zemër e shpirt të qetë.
Përmbledhtas, kur i vjen një e mirë nuk gëzohet së tepërmi, nuk rebelohet, nuk mbahet me të madh, por tregohet modest, nuk del jashtë kufijve të caktuar prej Allahut, nga ana tjetër nëse e godet ndonjë sprovë a fatkeqësi ai nuk e humbet shpresën tek Allahu ngase ka me vete besimin dhe veprën e mirë të cilat e ngushëllojnë, dhe e pranon atë me qetësi, me përmbajtje, me maturi, me stabilitetet dhe me qëndrueshmëri. Shembuj: gëzohet me fëmijë pas shumë vitesh, apo ka fitime të larta në tregti, apo shijon një sukses të madh, dhe këto i pranon me falënderim e me modesti, nga ana tjetër, ndodh të befasohet me vdekjen e një familjari, apo dështon në tregti, apo humbet pasuri të madhe, apo sëmuret me një sëmundje të rrezikshme, dhe këto i pranon me durim, me përmbajtje dhe me stabilitet e thotë “Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi!”, kjo nuk e çon në humbjen e shpresës tek Allahu e të bie në dëshpërim. Gjithashtu nëse i jep dikush një dhuratë të madhe e pranon atë me qetësi e përmbajtje. Nëse i jep dikujt një pasuri të madh nuk e mban veten me të madh e t’ia përmendë se sa shumë i ka dhënë, por ia jep me qetësi.
Pastaj thotë: “Dhe tjetri (jobesimtari apo besimtari me besimin e dobët), gjërat e mira i pranon me paturpësi, me mendjemadhësi dhe me tejkalim të kufijve, dhe si pasojë devijon sjelljet e tij dhe i pret ato siç i pranon kafsha, me pangopësi, me lakmi të madhe dhe me frikë se mos i ikin nga dora. Megjithatë (edhe nëse ia mundëson Allahu të ketë të gjitha të mirat) zemra e tij nuk është e qetë, përkundrazi, është në siklet, i shpërqendruar në disa anë: frikësohet nga humbja e tyre dhe prej të kundërtave të tyre. Shpirti i tij nga natyra që ka nuk ka kufij ku të ndalet. Njeriu në natyrën e tij është i tillë që aspiron dhe lakmon për gjëra të tjera (të grumbullojë), të cilat ndodh t’i arrijë apo mos t’i arrijë. Edhe nëse supozojmë se i arrin, prapë do të mbetet i shqetësuar dhe në siklet (për ato që thamë më lartë), dhe ky pikërisht është mjerimi (jeta e mjerë) që përjeton në jetën e kësaj bote. Ka mundësi që kjo gjendje (paturpësi e mendjemadhësi) ta çojë dhe në çmenduri.”
Këtu shejhu na tregon se si jobesimtari, por edhe ai që ka besimin e dobët, i pranojnë gjërat e mira të cilat ua dërgon Allahu, i pranojnë me mendjemadhësi e me lakmi të madhe, dhe në anën tjetër me pangopësi dhe frikë nga humbja e tyre. Allahu i përshkruan këta njerëz në Kuran duke thënë: “…kur atë e godet e keqja, ai ligështohet fort (bëhet i padurim), por kur i bie e mira, ai bëhet koprrac”. Mearixh 20-21.
Këto fjalë që sjellë autori janë shpjegim i asaj që thamë, se si jobesimtari i pret gjërat e mira. Ai është njeri mendjemadh, është në siklet, nuk gjen rehati, ka frikë nga humbja e tyre etj. Shtoja kësaj se njeriu nga natyra e tij është i atillë që nuk i mjaftojnë gjërat që ka, por ka dëshirë të arrijë më shumë. Ai nuk ka mundësi të pavarësohet apo të shkëputet nga ato gjëra që i do shumë, e njëkohësisht edhe pse i posedon nuk kënaqet me to, dhe ky është mjerimi që përjeton në jetën e kësaj bote.
Kjo ishte gjendja karshi gjërave të mira, po si është gjendja karshi të këqijave (që është edhe më e rëndë), dhe këtë e sqaron më poshtë.
Autori thotë: “Gjendjet e sikletshme, të vështira dhe të rënda, i pret me ankth, me shqetësim, me padurim, me frikë dhe me zemërim e hidhërim ndaj Allahut. Andaj, as mos pyet se çfarë do t’i ndodhë atij prej mjerimit në jetën e kësaj bote dhe se çfarë sëmundje mendore dhe krizash nervore do ta godasin pastaj, si dhe çfarë frike e madhe do ta godasë e cila e dërgon drejt gjendjeve më të këqija dhe shqetësimeve më të rënda. Kjo sepse është person që nuk shpreson kurrfarë shpërblimi tek Allahu dhe nuk ka durim i cili e ngushëllon, durim i cili ia pakëson/zbut sado pak gjendjen në të cilën është.”
Këtu shejhu na ilustron gjendjen e jobesimtarit apo të atij besimtari të dobët (që nuk ndërmerr shkaqet e ligjësuara). Atyre, edhe pse janë në brenga, ato iu shtohen ende më shumë, u shtohet belaja ende më shumë, kështu që u bëhen bashkë sëmundjet fizike dhe psikike, kjo si pasojë e shtimit të brengave dhe pikëllimet. Kur bien në gjendje të rënda bien në dëshpërim, e kjo pastaj i çon në dëshirën për t’u çliruar nga jeta (vetëvrasja). Pse njeriu merr këtë hap fatal (vetëvrasjen)? Sepse nuk ka besim, i cili e ngushëllon, i cili ia lehtëson gjendjen e rëndë, i cili ia forcon shpresën në Allahun, i cili bën të presë rrugëdalje, i cili bën të shpresojë në shpërblimin e Allahut.
Pastaj thotë: “Të gjitha këto i shohim/dëgjojmë (janë diçka reale). Këta, nëse i studion dhe i krahason me gjendjet e njerëzve, do të gjesh dallim shumë të madh mes atij besimtari që punon sipas besimit dhe atij që nuk është i tillë.”
Besimtari i vërtetë ka shumë dallim prej atij besimtari që nuk është i tillë dhe atij që nuk është fare besimtar. Kjo nga aspekti se besimtari i mirëfilltë di të menaxhojë gjërat, qofshin të mira apo këqija, në çdo gjendje me të cilën sprovohet di të nxjerrë rezultatet dhe pasojat e saj.
Këtu shejhu na jep një vërejtje të këndshme, duke dashur të na thotë se nuk është e domosdoshme që njeriu vetëm nëse është besimtar arrin lumturinë absolute. Ka mundësi që njeriu të jetë musliman dhe besimtar dhe ende të mos e arrijë besimin e plotë. Duke qenë se tek ai ekziston besimi ai ka arritur një hise të lumturisë, mirëpo nëse nuk e realizon besimin në tërësi nuk ka mundësi të arrijë lumturinë e plotë. Këto dy gjëra janë të ndërlidhura fort njëra me tjetrën. Ai që arrin lumturinë e plotë është ai që e realizon besimin e tij dhe punon me atë që e kërkon besimi. Kjo arrihet kur kryen obligimet dhe largohet nga ndalesat, e njëkohësisht dhe bën vepra drejt të cilave na nxit Allahu dhe i Dërguari i Tij, apo me fjalë të tjera, kjo arrihet kur realizon el ubudijen- nënshtrimin e plotë ndaj Allahut, pra kur Islamin e fut në çdo aspekt të jetës, në çdo gjendje. Ibn Tejmije rahimehullah ka thënë: “Kush dëshiron lumturinë e përjetshme, le të qëndrojë te pragu i nënshtrimit ndaj Allahut (të jetë gjithmonë i tillë).”
Çështje: Pse disa muslimanë nuk kanë lumturi në jetët e tyre? Ndërsa ka prej jobesimtarëve që jetojnë të lumtur e komod? Sepse veprimi i shkaqeve të lumturisë është rruga që çon drejt saj apo ta garanton atë varësisht se sa i vepron ato shkaqe. Besimtari i mirë, jobesimtari dhe besimtari me besim të dobët, janë të ekspozuar ndaj begative të Allahut dhe sprovave, nuk ka dallim mes tyre në këtë gjë, mirëpo besimtari i mirë di si t’i menaxhojë (ndërmarrë shkaqet). Allahu thotë: “Vërtet mendojnë njerëzit, se do të lihen të thonë “Ne besojmë”, pa u vënë në provë?!” Ankebut 2. Allahu na tregon se njeriu edhe nëse është besimtar patjetër do të vihet në sprovë. Çështja e marrjes së shkaqeve që garantojnë lumturinë është e përbashkët, është si për besimtarin si për jobesimtarin.
Pastaj thotë: “Feja na nxit shumë që të jesh i kënaqur e i pajtuar ndaj rrizkut që ta ka caktuar Allahu dhe me atë që ua ka dhënë robërve të Tij prej mirësive e begative të llojllojshme e të shumta.”
Shejhu na tregon për një çështje të rëndësishme, që është: muslimani duhet të jetë i kënaqur dhe i pajtuar me atë që Allahu ia ka dhënë, qoftë pasuri, apo shëndet, apo pozitë, apo status në shoqëri etj. Kështu do të shijojë lumturinë. Por, a do të thotë kjo që mos të ketë ambicie për të arritur më shumë? Jo, por qëllimi është të mos e përbuzë atë që ia ka dhënë Allahu.
Pastaj thotë: “Besimtari kur sprovohet me sëmundje, me varfëri, apo me të ngjashme, ndaj të cilave është i ekspozuar secili prej nesh, atëherë ai për shkak të besimit që ka dhe kënaqësisë e pajtimit ndaj asaj që ia ka caktuar Allahu, ai është i lumtur dhe i gëzuar, me zemër nuk do e nuk lakmon diçka të cilën Allahu nuk ia ka caktuar në jetën e kësaj bote.”
Edhe besimtari është i ekspozuar ndaj sprovave të ndryshme, mirëpo për shkak të besimit, zemrës së pastër dhe pajtimit e kënaqjes me atë që ia ka caktuar Allahu, ai as me zemër e as me gjuhë nuk shfaq diçka përbuzëse dhe dëshirë për t’iu ndërruar gjendja me diçka tjetër. Përkundrazi, jeton jetë të thjeshtë, të qetë, komode dhe të rehatshme. Rezultati i kësaj është pakësimi e zbutja e brengave, e ndoshta edhe largimi i tërësishëm i tyre. Ai e përjeton sprovën si dhuratë prej Allahut, sikur mos të ishte sprovë.
Pastaj thotë: “Ai e shikon atë që është më ulët sesa ai dhe nuk shikon atë që është më lartë sesa ai, e shikon atë që është nën të (me pozitë) dhe nuk e shikon atë që është mbi të.”
Kjo ka të bëjë me çështjet e kësaj bote, ndërsa sa i përket çështjeve të fesë gjithmonë duhet shikuar atë që është më lartë, ta lakmosh atë dhe të mundohesh të bëhesh sikur ai. Kur vepron kështu, kjo të nxitë që të jesh falënderues ndaj Allahut, të mos lakmosh në atë që është mbi ty (që ka ma shumë) dhe të mos i përbuzësh të mirat që t’i ka dhënë Allahu.
Dhe thotë: “Madje ndodh që gëzimi, lumturia, rehatia e komoditeti i tij të shtohen. Ai ndjem gëzim lumturi e rehati aq të madhe saqë ia kalon edhe atij që i ka të gjitha të mirat e kësaj bote, e që nuk ka pajtueshmëri e kënaqësi me atë që ia ka dhënë Allahu. Nga ana tjetër, personi i cili nuk punon me udhëzimet e Islamit, nëse sprovohet me varfëri apo e humbet ndonjë prej interesave apo gjërave të kësaj bote, vëren se bie në dëshpërim, pikëllim e mjerim të skajshëm.”
Shejhu prapë po na vë në dukje se sa e rëndësishme është që njeriu të jetë i kënaqur me atë që ia ka dhënë Allahu dhe tregon se kjo është prej shkaqeve kryesore për arritjen e lumturisë në jetën e kësaj bote. Ky person i shijon siç duhet begatitë e Allahut dhe përjeton lumturinë e vërtetë. Kjo sepse nuk është pasuri të posedosh shumë, por pasuri është pasuria e zemrës, vetëmjaftueshmëria e zemrës, kur nuk ia shtrin dorën askujt, krenaria e ruajtja e fytyrës. Kjo është pasuria e vërtetë. Madje, ka ardhur një hadith i qartë që na tregon se cili është njeriu më i lumtur. Abdullah ibn Amri radijAllahu anhu përcjell se Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Veçse ka shpëtuar ai që është bërë musliman, i mjafton furnizimi i tij dhe e ka bërë Allahu të kënaqur me atë që ia ka dhënë.” Dhe shejhu ia bën një sqarim të mrekullueshëm këtij hadithi: thotë:
“Personi që ka arritur “el felah-veçse ka shpëtuar” është ai i cili ka bërë bashkë këto tri gjëra (në veten e jetën e tij).” El felah është emër përmbledhës që tregon se njeriu ka arritur çdo gjë që kërkon dhe ka shpëtuar nga çdo gjë që e frikëson apo që mund ta dëmtojë. Por pse kjo? Sepse ka bërë bashkë këto tri gjëra të përmendura në hadith, ka bërë bashkë mes të mirave të kësaj bote dhe të botës tjetër. Kur njeriu udhëzohet në Islam dhe ka rrizk të mjaftueshëm dhe është i kënaqur me atë që ka, atëherë shpirti i tij nuk lakmon për gjëra të tjera (nuk i duken interesant). Ky i ka arritur të mirat e kësaj bote dhe të ahiretit.”
Më tej sqaron se mangësia e personit është varësisht se sa është i mangët në këto tri gjëra. Ka mundësi që personi të mos jetë i udhëzuar fare në Islam, pa marr parasysh që përjeton kënaqësi të kësaj bote, dhe përfundimi i tij do të jetë në mjerim të përhershëm. Ka mundësi që është i udhëzuar në Islam, por i sprovuar me varfëri (nuk i mjafton) apo me pasuri (bëhet mendjemadh) dhe të dyja këto e dëmtojnë. Ka mundësi që ka rrizk të mjaftueshëm, por nuk është i kënaqur me atë që ia ka dhënë Allahu, nuk e ka zemrën e qetë në atë që ia ka dhënë, ky është i varfër në zemër. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Pasuri nuk është të posedosh, por është zemra e pasur.” Sa e sa njerëz janë të pasur por me zemër të varfër e të pikëlluar. Sa e sa njerëz janë të varfër, por zemrën e kanë të pasur dhe janë të kënaqur me rrizkun që kanë. Nëse besimtarit të mençur i ngushtohet jeta e kësaj bote (varfërohet), ai nuk bashkon mes kësaj dhe varfërisë së zemrës e pikëllimit të saj. Por, ashtu siç përpiqet tani për arritjen e rrizkut le të për përpiqet po ashtu drejt gjërave që ia sigurojnë qetësinë e zemrës dhe rehatinë e saj.
Përktheu: Hoxhë Petrit Perçuku – Transkriptim.
