Komentim mbi hadithin “Ki frikë Allahun…”
______________________________________
Hadith: “Ki frikë Allahun kudo që të jesh. Veprën e keqe pasoje me vepër të mirë, ajo do ta shlyejë atë (veprën e keqe). Sillu me njerëzit me moral të mirë.” Tirmidhiu.
_______________________________________
- “Ki frikë Allahun kudo që të jesh” është urdhër për devotshmëri në çdo kohë dhe vend, qoftë vetëm apo me njerëz. Devotshmëria është prej parimeve madhore të fesë Islame. “O besimtarë, frikësojuni Allahut… Ahzab 70. Në Kuran ka ardhur që të kemi devotshmëri (frikë prej Allahut) për t’u ruajtur nga dënimi i Allahut, apo nga zjarri i xhehenemit, apo nga Dita e Gjykimit etj. Kuptimi i devotshmërisë ndaj Allahut është: vendosja mes teje dhe dënimit, ndëshkimit e zemërimit të Tij një mburojë, e cila bëhet përmes realizimit të teuhidit dhe largimit nga shirku. Me këtë lloj të devotshmërisë (takwas) janë urdhëruar të gjithë njerëzit. Të kesh takwallëk është të kesh frikë prej pasojave të mëkateve, të kesh frikë prej Allahut në çdo gjë që vepron e gjithashtu në çdo gjë që nuk e vepron (e braktisë).
- “Veprën e keqe pasoje me vepër të mirë, ajo do ta shlyejë atë (veprën e keqe)”. Nëse ndodhë të veprosh diçka të keqe pasoje menjëherë me një të mirë. Veprat e mira shlyejnë veprat e këqija. Me veprën e mirë janë për qëllim të gjitha veprat e mira. Hadithi flet në mënyrë të përgjithshme. Allahu thotë: “Fale namazin në mëngjes e mbrëmje dhe në një kohë të natës, sepse veprat e mira i shlyejnë veprat e këqija.” Hud 114. Besimtari e ka obligim të pendohet e të kërkojë falje për mëkatet e bëra dhe të veprojë shkaqet që ia shlyejnë mëkatet e tij, e prej tyre është që menjëherë pas mëkateve të veprojë vepra të mira. Çdo mëkat ka përball një vepër të mirë që e shlyen atë. Kuptimi i kësaj nuk është që për çdo farë mëkati të bërë nëse kryen një vepër të mirë atëherë ia shlyen atë mëkat. Nëse mëkati është i madh, atë e shlyen vetëm vepra e mirë e madhe. Sipas sasisë dhe peshës së veprës së keqe duhet sjellë një vepër të mirë që e shlyen atë. Vepra e keqe që shlyhet nuk futet te peshimi i veprave në Ditën e Gjykimit. Kjo është prej mirësisë së Allahut ndaj besimtarëve. Çdokush që bën një vepër të keqe dhe menjëherë e vepron një vepër të mirë me qëllim që t’ia shlyejë atë, atëherë Allahu do t’ia shlyejë atë.
Hadithi na mëson se nëse ndodh ndonjëherë që besimtari të bie në mëkat, atëherë menjëherë të shpejtojë të veprojë një vepër të mirë me qëllim që ta shlyejë atë.Vepra e mirë me peshën më të madhe, që shlyen më së shumti veprat e këqija, është ajo vepër e mirë që bëhet me këtë qëllim. Kështu njeriu ka bërë bashkë: edhe nijetin edhe veprën. Në këtë nijet kemi dhe pendim njëkohësisht, dhe personi shpreson tek Allahu që t’ia shlyejë atë mëkat duke vepruar një vepër të mirë. Andaj, këtu kemi dy nivele: 1. pasja e qëllimit të shlyerjes së veprës së keqe me veprën e mirë, 2. bërja e veprave të mira në mënyrë të përgjithshme (pa nijetin e shlyerjes). Dhe veprat e mira në mënyrë të përgjithshme, shlyejnë veprat e këqija (mirëpo kjo sipas nivelit të saj).
Vepër e mirë që është për qëllim në ajete e në këtë hadith dhe vepër e keqe, është ajo e cila në sheriat llogaritet e tillë. Vepër e mirë (hasene) është ajo për të cilën shpërblehet, ndërsa vepër e keqe (sejie) është ajo për të cilën ka dënim (kjo me argumente). Veprat e këqija janë ndalesat, qofshin mëkate të vogla apo të mëdha, ndërsa veprat e mira janë adhurimet ndaj Allahut, qofshin obligative apo vullnetare.
- “Sillu me njerëzit me moral të mirë“. Sillu me moral të mirë me besimtarët. Prej moralit të mirë (përgjithshëm) është mirësjellja me të tjerët. Gjithashtu në këtë hadith përfshihen jobesimtarët, pra sjellja me ta me moral të mirë, e që për qëllim është sjellja me drejtësi. Morali i mirë përfshin ato gjëra të cilat besimtari i ka obligim në raport me njerëzit.
Morali i mirë është përkufizuar në disa mënyra:
-ndalja e lëndimit ndaj të tjerëve,
-dhënia e më të mirës ndaj tyre,
-durimi ndaj lëndimeve të tyre,
-pritja e të tjerëve me çehre të mirë.
Kriteri i moralit të mirë është ai që ka përmendur Allahu në Kuran: “Trego mëshirë, urdhëro vepra të mira dhe shmangu nga të paditurit!” Araf 199. Pra, merr atë që ta japin (prej sjelljes) e mos kërko që në raport me ty të sillen ashtu siç dëshiron apo siç pëlqen, ngase kjo është e paarritshme.
A është morali i mirë një gjë e krijuar në natyrën e njeriut apo një gjë që fitohet gjatë jetës? Disa sjellje e morale Allahu i ka krijuar në natyrën e disa njerëzve, kjo si dhunti e begati prej Tij, e disa të tjera arrihen duke e trajnuar vetveten. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem i ka thënë njërit prej sahabëve: “Ti ke dy tipare të mira të cilat i do Allahu: butësinë (maturin) dhe mosnxitimin.” Ai person që e detyron/shtyn vetveten që të jetë me moral të mirë ndaj të tjerëve, ka më shumë shpërblim sesa ai që ka natyrë të tij moralin e mirë (e që nuk ka nevojë ta detyrojë/shtyjë vetveten në këtë).
Morali i mirë i sjellë njeriut rehati, prehje e qetësi, në zemër e shpirt. Kush ka moral të mirë sheh se nuk është i brengosur, i shqetësuar apo në bezdi, ngase ka qetësi në zemër e shpirt në raport me të tjerët.
Dhe komentim tjetër mbi moralin është:
-sjellja me njerëzit me të gjitha llojet e mirësisë/bamirësisë edhe nëse të lëndojnë, ofendojnë etj.
Në hadith ka urdhër për sjellje të mirë, e në të tjerë ka nxitje për sjelle e moral të mirë, pastaj në disa hadithe tregohet vlera e moralit të mirë ndaj të tjerëve. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Vërtetë, më i dashuri në mesin tuaj tek unë dhe që do të qëndrojë më së afërmi me mua në Ditën e Gjykimit, është ai që ka moralin më të mirë.” Tirmidhiu. Dhe: “Vërtetë, më të zgjedhurit/mirët në mesin tuaj janë ata që kanë moralin më të mirë.” Buhariu dhe Muslimi. Dhe: “Besimtari me moralin e tij të mirë arrin shpërblimin e atyre që agjërojnë (nafile) dhe falen gjatë (nafile).” Ahmedi, Ebu Daud. Ai që ka moral të mirë qëndron gjithmonë në adhurim ndaj Allahut.
Nëse ndonjëherë e kërkon rasti që të sillesh me vendosmëri apo më rreptë, kjo nuk e kundërshton hadithin më lartë, ngase çdo vend ka dhe mënyrën e veprimit apo fjalët adekuate, andaj nëse kërkohet ashpërsia në një rast atëherë duhet ta bëjë këtë e nëse kërkohet butësia në një rast atëherë duhet ta bëjë këtë, por nëse çështja qëndron mes këtyre të dyjave atëherë duhet të sillemi me butësi, sepse “Allahu është Refik – i Butë, dhe e do butësinë në çdo çështje”.
Hoxhë Lulzim Perçuku – Transkriptim.
