Njerëzve t’iu thoni fjalë të mira
Allahu thotë: “…dhe njerëzve t’iu thoni fjalë të mira” Bekare 83. Njeriu për nga natyra e tij, është krijesë shoqërore, nuk mund të izolohet e të jetojë vetëm, pa pasur marrëdhënie me njerëzit e tjerë. Duke qenë i tillë, patjetër do të ketë kontakte me njerëz të ndryshëm, të shumtë, me botëkuptime, me morale dhe me karaktere të ndryshme (ndodh të dëgjojë prej tyre gjëra të mira, apo gjëra të këqija, apo që nxisin hidhërim e nervozizëm etj.). Andaj, Allahu na ka sjell një parim madhështor me të cilin na tregon se duhet të jemi të vetëpërmbajtur me gjuhën tonë ndaj të tjerëve. Ky parim është përsëritur disa herë në Kuran (ose në formë të drejtpërdrejtë ose tërthorazi).
Ky ajet i lartpërmendur ka ardhur në kontekstin e disa urdhrave të Allahut ndaj bijve të Izraelit. Ajeti është në suren Bekare, sure medinase, ndërsa në suren Isra e cila është mekase, Allahu ka urdhëruar në mënyrë të përgjithshme: “Thuaju, robërve të Mi, që të flasin atë që është më e mira”. Isra 53. Prej kësaj nuk përjashtohet asnjë kategori e njerëzve, me të cilët duhet të sillesh mirë e t’iu flasësh mirë.
“dhe njerëzve t’iu thoni fjalë të mira” në formën se si ua paraqet fjalët, pra me butësi, me qetësi, pa e ngritur zërin, pa ashpërsi, pa vrazhdësi, pastaj dhe në kuptimin e tyre (të jenë fjalë të mira).
Ne kemi shumë nevojë për këtë parim në jetë, aq më tepër kur përballemi me lloj-lloj kategorie të njerëzve, si: me muslimanë apo jomuslimanë, me të devotshëm apo mëkatarë, me të vegjël apo të mëdhenj etj. Madje, për këtë parim kemi nevojë më së shumti në raportet me njerëzit e afërt (prindërit, bashkëshortin/en, fëmijët etj.) dhe me ata që kemi nën pushtet/përgjegjësi.
Ndaj kujt aplikohet ky parim?
Në Kuran gjejmë raste të ndryshme që janë zbatim praktik i këtij parimi. Shembull:
─ Ndaj prindërve, “mos u thuaj fjalë të ashpra e të vrazhda, por drejtoju atyre me fjalë respekti (me të cilat i respekton, i çmon e ua di vlerën e pozitën që kanë)”. Isra 23. Muslimani është urdhëruar që prindërve t’ua thotë fjalët më të mira të mundshme, t’iu flasë me fjalë respekti.
─ Ndaj lypsarit, nevojtarit, që vjen të të kërkojë diçka, “lypësin mos e shty me ashpërsi (mos i fol fjalë të ashpra)” Duha 10. Disa dijetarë kanë thënë: “Ky ajet nuk ka të bëjë vetëm me të lypësin e varfër, por me çdo lypës që vjen të të kërkojë diçka, qoftë dhe nëse të kërkon dije (përgjigje për pyetjen e tij).” Edhe nëse nuk ke diçka t’i japësh, atëherë së paku foli fjalë të mira e të buta.
─ Ndaj injorantëve, “Robërit e të Gjithëmëshirshmit janë ata që ecin thjesht nëpër Tokë dhe, kur të paditurit i sulmojnë me fjalë, ata përgjigjen: “Paqe qoftë!” Furkan 63. Ua kthejnë me fjalë të mira, të buta, në të cilat nuk ka gjynah. Ibn Xheriri rahimehullah në Tefsirin e tij duke sqaruar këtë ajet ka thënë: “Kur njerëzit injorantë u drejtohen atyre me fjalë që i urrejnë e nuk i pëlqejnë, ata ua kthejnë me fjalë të mira.” P.sh.: mund të luten: “Allahu të udhëzoftë!” etj. Kjo nuk do të thotë se këta persona janë të dobët në karakter, por qëllimi është se me këtë e lartësojnë vetveten, nuk bien në atë nivel të tyre, nga ana tjetër me këtë e ruajnë kohën duke mos u angazhuar me gjëra të padobishme, me këtë tregojnë (japin mesazh) se nuk kanë kohë të merren me këto ngase kanë gjëra të tjera shumë më të rëndësishme.
Ky parim nuk aplikohet siç duhet në mesin e muslimanëve, madje as në mesin e disave të cilët thërrasin drejt Allahut. Muslimani duhet të sillet butë me njerëzit kur i thërret në Islam në mënyrë që të përfitojë zemrat e njerëzve.
Pas pjesës: “Thuaju, robërve të Mi, që të flasin atë që është më e mira”. Isra 53, Allahu thotë: “Në të vërtetë, djalli mbjell ngatërresa ndërmjet tyre. Vërtet, djalli është armik i hapët i njeriut”, dhe kjo tregon për rrezikun e madh dhe pasojat e mëdha që ka braktisja e zbatimit të këtij parimi në jetën tonë. Nëse muslimani sprovohet me dëgjimin e gjërave të cilat nuk i pëlqejnë apo e lëndojnë, atëherë duhet të përpiqet shumë ta përballojë këtë dhe ta përpijë mllefin (zemërimin), dhe nga ana tjetër të mos e kthejë të keqen me të keqe, por ta kthejë me të mirë, mendjelehtësinë e tjetrit ta kthejë me butësi, fjalën e ulët ta kthejë me fjalë të mirë etj. Çdokush mund të flasë fjalë të ulëta e të sillet keq, por jo çdokush mund të flasë fjalë të mira dhe të sillet mirë. Ka shkuar njëri prej poetëve tek imam Maliku rahimehullah për të kërkuar një përgjigje prej tij, mirëpo poetit nuk i ka pëlqyer përgjigja e tij. Ka ndodhur një diskutim mes tyre dhe pastaj poeti e ka kërcënuar se do ta “sakatojë” me poezitë e tij duke e sharë e ofenduar. Imam Maliku i ka thënë: “Ti nuk po vepron asgjë. Vetëm po tregon se sa mendjelehtë je dhe sa karakter të ulët ke. Këto të gjithë njerëzit mund t’i veprojnë, mirëpo nëse ke mundësi të sjellësh diçka që është shumë e vështirë për t’u arritur atëherë bëje atë, që është bujaria dhe burrëria.”
Kush flet fjalë të mira do t’i shtohet numri i njerëzve të cilët e duan. Fjala e mirë përfshin shumë aspekte, si: kur pyet, kur përgjigjesh, kur diskuton, kur polemizon etj., të gjitha çështjet që i përfshin të folurit tonë. Kur fjalën e keqe e kthen me fjalë të mirë, kjo ta ruan kohën. Kush e lufton dhe e stërmundon vetveten, që gjithmonë të flasë fjalë të mira, kjo pastaj do t’i bëhet shprehi dhe pjesë e personalitetit. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Durimi arrihet duke u munduar të jesh i durueshëm.”
Hoxhë Petrit Perçuku – Transkriptim.
