Shkaqet e forcimit të besimit
Besimtarët në raport me besimin dallojnë nga njëri-tjetri. Në përgjithësi ndahen në tri nivele: 1. Ata që paraprijnë në vepra të mira (essabikune bil khajrat), kryejnë obligimet dhe shtojnë vepra vullnetare, braktisin mëkatet dhe gjërat që janë të urryera (mekruh) dhe teprimin në të lejuara (të padobishme për ta). 2. Ata që janë mesatarë (muktesiduun), kryejnë obligimet dhe largohen prej të ndaluarave. 3. Ata që e kanë ngarkuar veten me mëkate (dhalimuun), braktisin disa prej obligimeve ose veprojnë disa prej të ndaluarave. Allahu thotë: “Pastaj, Ne ua dhamë Librin robërve Tanë të zgjedhur (nga ndjekësit e Muhamedit). Disa prej tyre i bëjnë dëm vetes (duke bërë vepra të ndaluara), disa janë në rrugë të mesme (duke kryer detyrimet dhe duke shmangur të ndaluarat), ndërsa disa, me lejen e Allahut, shkojnë përpara me të mira (përtej detyrimeve); kjo është dhuntia e madhe.” Fatir 32.
Besimi dhe teuhidi janë obligimi më madhor mbi njerëzit, rruga përmes së cilës arrihet realizimi i qëllimeve e synimeve, jeta e lumtur dhe arritja e moraleve të larta. Për shkak të rëndësisë së madhe që ka besimi e teuhidi, Allahu na ka urdhëruar që sa më shumë t’i realizojmë dhe t’i ruajmë ato. Allahu thotë: “O besimtarë! Besoni Allahun, të Dërguarin e Tij…” Këtë urdhër ua drejton besimtarëve, që do të thotë se besimtari duhet vazhdimisht të realizojë teuhidin dhe besimin në Allahun, në të Dërguarin e Tij, sa më shumë t’i plotësojë e t’i ruajë. Dhe: “…Librin, që ia ka zbritur të Dërguarit të Tij dhe Librin që e ka zbritur më parë. Kushdo që mohon Allahun, engjëjt e Tij, Librat e Tij, të Dërguarit e Tij dhe Ditën e Kiametit, ai, me të vërtetë, ka humbur larg prej udhës së drejtë.” Nisa 136.
Por, cilat janë ato vepra apo shkaqe që e forcojnë besimin? Prej tyre janë:
» Njohja e Emrave dhe Cilësive të Allahut, dituria rreth tyre, kuptimi i domethënies së tyre dhe adhurimi i Allahut përmes tyre. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu ka 99 emra. Kush i numëron do të hyjë në xhenet.” Qëllimi është: së pari të mësohen përmendësh, pastaj njohja e domethënies së tyre, besimi tek ta dhe adhurimi i Allahut përmes tyre (zbatimi i tyre). Kështu, Allahu është i Mëshirshëm, edhe ti të jesh i mëshirshëm ndaj njerëzve, Allahu është Falës, edhe ti të jesh falës ndaj tyre etj. Njohja e emrave të bukur të Allahut është bazë e besimit, për arsye sepse përfshin të tri llojet e teuhidit (teuhidin rububije, uluhije dhe esma we sifat).
» Meditimi rreth Kuranit. Allahu thotë: “kur u lexohen shpalljet e Tij, u forcohet besimi” Enfal 2. “A nuk përsiatin ata për Kuranin! Sikur ai të mos ishte prej Allahut, do të gjenin në të shumë kundërthënie”. Nisa 82. “Allahu ka shpallur Fjalën më të bukur (Kuranin) në formën e një libri, pjesët e të cilit i ngjasojnë njëra-tjetrës dhe përsëriten. Prej tij u rrëqethet lëkura atyre që i frikësohen Zotit të tyre e, mandej qetësohen lëkura dhe zemrat e tyre, kur përmendet Allahu. Ky Libër është udhëzim i Allahut.” Zumer 23. Arsyeja për këtë është sepse Kurani përmban sistemin më të përkryer të jetës, është Libër i përsosur, është i drejtë në dispozitat e tij dhe i vërtetë në lajmet e tij. Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Të lexosh një ajet me meditim duke u munduar të kuptosh domethënien e tij ka dobi më shumë (shkak të arrihet besimi) se të lexosh një hatme pa meditim.” Dhe: “Nuk ka gjë më të dobishme për njeriun, për të dy botët, dhe që është më afër shpëtimit të tij, sesa meditimi mbi Kuranin, duke u ndalur gjatë në këtë.”
» Njohja e hadithit të Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem dhe jetëshkrimit të tij. Kjo njohje e dituri na thërret në shtimin e diturive rreth besimit (veprave në të cilat fton besimi, sjelljeve, moraleve etj.), sepse jetëshkrimi i tij i shpjegon ato në praktikë përmes fjalëve dhe veprave. Gjithashtu njohja e vetë Muhamedit salAllahu alejhi ue selem (moraleve të larta, tipareve, thirrjes së tij, mesazhit që ka përcjell etj.). Allahu thotë: “Apo ata nuk e kanë njohur të Dërguarin e tyre…” Muminun 69. Vetëm njohja e tij dhe tipareve të tij te jobesimtari nxit për besim, ndërsa te besimtari nxit për shtimin e besimit. Allahu thotë për Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem: “se ti je me virtyte madhore”. Kalem 4.
» Meditimi rreth argumenteve të Allahut në univers. Çdo gjë në univers tregon (dëshmon) për Allahun. Allahu thotë: “Me të vërtetë, në krijimin e qiejve dhe të Tokës dhe në ndërrimin e natës e të ditës, ka shenja për mendarët, për ata që e përmendin Allahun duke qëndruar në këmbë, ndenjur ose shtrirë dhe që meditojnë për krijimin e qiejve dhe të Tokës (duke thënë:) “O Zoti Ynë! Ti nuk i ke krijuar kot këto – lartësuar qofsh (nga çdo e metë)!” Ali Imran 190-191. Gjithashtu dhe meditimi në argumentet (shenjat) fetare. Nëse njeriu mediton me vëmendje rreth këtyre argumenteve (të zbritura në Kuran e sunet), në dijen dhe urtësinë që përfshinë ato, do të shohë se ato janë në përputhje (të plotë) me nevojat dhe dobitë e njerëzve. Kur nuk zbatohen, atëherë do të ketë kaos e shkatërrime.
» Të mendosh thellë rreth mirësive e dhuntive që na ka dhënë Allahu, qofshin të përgjithshme (ndaj krijesave) apo të veçanta (ndaj muslimanëve, si: besimi, adhurimet etj.). Të gjitha krijesat janë të mbuluara vazhdimisht me mirësitë e dhuntitë e Allahut. Allahu i fton njerëzit ta falënderojnë Atë: “Ushqehuni me gjërat e lejuara dhe të mira që jua ka dhënë Allahu dhe falënderoni për mirësitë e Allahut, nëse vërtet e adhuroni Atë” Nahl 114. Falënderimi shton besimin.
» Përmendja e Allahut, me gjuhë, me zemër, në çdo kohë. Dhikri është kalaja e pamposhtur, është kështjella e sigurtë në të cilën nëse stresohet është i sigurt prej cytjeve e vesveseve të shejtanit, të nefsit të tij etj. Zemra e besimtarit nuk mund të ketë jetë pa dhikër. Dhikri mbjell pemën e besimit në zemër, e ushqen dhe e ujit atë. Sa më shumë që shton përmendjen e Allahut, aq më shumë shtohet e forcohet besimi. Ai është shkak i cili pastron zemrën prej ndryshkut (të mëkateve) apo sëmundjeve të saj. Ebu Derda ka thënë: “Çdo gjë ka një të kundërt që e pastron atë. E ajo që pastron zemrat është përmendja e Allahut.”
» Njohja dhe kujtimi i mirësive të Islamit. Feja e Allahut e gjitha është dobi dhe mirësi për njeriun. Sa i përket çështjeve të besimit, ato janë më të saktat, më të drejtat e më të dobishmet. Sa i përket moraleve, Islami fton drejt moraleve më të bukura e më të lavdëruara. Sa i përket dispozitave dhe adhurimeve, ato janë më të drejtat e më të mirat.
» Realizimi i ihsanit – adhurimi ndaj Allahut sikur je duke e parë. Nëse nuk arrin këtë nivel, atëherë së paku të adhurosh Allahun duke e ditur se Ai të sheh ty. Kjo të shtyn të plotësosh dhe përsosësh adhurimet dhe veprat. Nëse e lufton veten vazhdimisht në realizimin e këtij niveli të besimit, atëherë besimi do të shtohet derisa të arrijë bindjen e vërtetë që është niveli më i lartë i besimit.
» Bamirësia ndaj njerëzve, qoftë me fjalë, apo me vepra, apo me të tjera lloje. Në këtë mënyrë arrin të realizosh çiltërsinë dhe sinqeritetin së pari në raport me Allahun e pastaj me njerëzit. Kështu forcohet besimi dhe shtohet dëshira për të kryer vepra të mira, me sinqeritet, dhe të cilat afrojnë tek Allahu.
» Marrja e dijes, shtimi i adhurimeve dhe largimi nga mëkatet. Kjo e forcon shumë murin e besimit. Besimi është një pemë e cila vazhdimisht ka nevojë të ujitet, dhe përveç ujitjes me dije duhet të ujitet edhe me vepra të mira dhe me largim nga mëkatet, ngase largimi nga mëkatet është adhurim (vepër e mirë). Nëse e braktisë një mëkat të shtohet besimi. Siç e dimë, besimi shtohet me vepra të mira dhe pakësohet me mëkate. Nëse ruhesh prej mëkateve dhe shton veprat e mira, kështu të shtohet besimi. Nuk ka mundësi që besimi të qëndrojë gjithmonë njëjtë, statik, ai ose do të shtohet ose do të pakësohet. Besimtari gjithmonë duhet të shtojë veprat e mira. Mirëpo është mirë që kur vepron vepra të mira t’i veprojë me përulje, me përqendrim, e jo si rutinë, si veprime formale, siç është bërë zakon. Kjo ndikon pak, por ajo që ndikon shumë në shtimin e imanit është kur veprat i vepron me përulje (p.sh.: namazin, dhikrin etj.). Duhet të mundohet që veprat që kryen të jenë kualitative, të jenë të atilla që ndikojnë në zemër për të mirë dhe në besim. Po ashtu edhe kur i lë mëkatet, t’i lërë për hir të Allahut (kur i paraqitet një mundësi të veprojë një mëkat atëherë të frenojë veten ngase Allahu është duke e parë, apo kur do të thotë një fjalë të kujtojë se Ai është duke e dëgjuar). Kjo ndikon që të shtohet devotshmëria dhe besimi. Ibn Rexhebi (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Dija e dobishme është ajo e cila e drejton njeriun kah Zoti i Tij (ta njohë Atë), e cila bën që ta veçojë Atë me adhurimet e tij dhe e cila e shtyn të ketë turp ndaj Tij derisa të arrijë nivelin e adhurimit ndaj Allahut sikur është duke e parë (ihsani).”
» Realizimi i tetë cilësive, të përmendura në këto ajete: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre, të cilët shmangen nga fjalët e kota, të cilët japin zeqatin, të cilët e ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme), përveçse me gratë e tyre ose me skllavet që kanë në zotërim – dhe, për këtë, nuk janë fajtorë, ndërsa ata që kërkojnë përtej kësaj, pikërisht ata janë shkelës (të kufijve), – të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marra dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet. Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht” Muminin 1-11. Të gjitha ato janë prej besimit. E para: Falja e namazit duke qenë i përulur, me zemër prezente. E dyta: Dhënia e zekatit, obligativ dhe vullnetar (sadaka). E treta: Largimi prej gjërave të kota (fjalëve dhe veprave). E katërta: Ruajtja e nderit prej imoralitetit dhe gjërave të tjera. E gjashta: Ruajtja e amanetit dhe përmbajtja ndaj kontratave, detyrave që të janë besuar etj. E shtata: Kujdesi ndaj namazit, ruajtja e kufijve të tij, e kohës së tij. E teta: Përmendja e Allahut (përfshihet brenda namazit).
» Thirrja për tek Allahu dhe feja e Tij. (Rregull) Shpërblimi është në bazë të veprës. Ashtu siç bëhesh shkak dhe mundohesh për të plotësuar besimin e njerëzve, për t’i këshilluar dhe për të qenë adhurues më të mirë ndaj Allahut, atëherë Ai patjetër do të të shpërblejë në bazë të llojit të veprës: do të të ndihmojë, do të të japë dritë, qetësi, prehje e forcë të besimit dhe mbështetjes tek Ai.
» Largimi dhe kundërshtimi i gjërave që bien ndesh me besimin në thelb apo e pakësojnë atë. Kjo realizohet duke refuzuar të gjitha gjërat që e kundërshtojnë besimin, qofshin degë të mohimit, apo të dyfytyrësisë, apo të mëkateve e mosbindjes ndaj Allahut. Ky refuzim bëhet duke u penduar sinqerisht, duke braktisur mëkatet, duke ruajtur gjymtyrët e zemrën prej mëkateve dhe duke qëndruar të fortë ndaj sprovave të dyshimeve dhe epsheve të ndaluara.
» Shoqërimi me besimtarët e mirë, të devotshëm. Ulja e shoqërimi me ta ruan thesarin e besimit, madje jo vetëm që e ruan, por i shtohet edhe më shumë shkëlqimi e ndriçimi. Ndejat me ta janë ndeja të dhikrit, kujtimit të Allahut, ahiretit, veprave të mira, këshillave, mësimeve, bindjes dhe kthimit tek Ai. Allahu thotë: “Dhe qëndro me ata që i luten Zotit të vet në mëngjes dhe mbrëmje, duke dëshiruar Fytyrën (kënaqësinë) e Tij dhe mos i shmang sytë nga ata (tek të tjerët), duke dëshiruar stolitë e shkëlqimin e kësaj jete. Mos dëgjo atë zemrën e të cilit ia kemi lënë mospërfillëse ndaj përmendjes Sonë e, që shkon pas dëshirave të veta, duke shkelur çdo kufi në veprimet e veta.” Kehf 28. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mos u shoqëro përveçse me atë që është besimtar dhe ushqimin tënd le ta hajë vetëm ai që është i devotshëm!” Khatabi (Allahu e mëshiroftë!) shpjegon: “Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem këtu ka paralajmëruar që të mos shoqërohemi me ata që nuk janë të devotshëm dhe ka qortuar që as të mos ulemi të hamë me ata që nuk e kanë frikë Allahun, sepse nëse ha me ta atëherë si rezultat pas një kohe do të fillojë t’i dojë e pëlqejë ata dhe kjo pastaj bën që zemra të ndikohet prej tyre.”
»Lutja tek Allahu për forcim në besim e fe. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem është lutur: “O rrotullues i zemrave, ma forco zemrën time në fenë tënde!”
Hoxhë Lulzim Perçuku – Transkriptim.
