Surja el Lejl – Komentim
بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
وَٱلَّيْلِ إِذَا يَغْشَىٰ وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ وَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلْأُنثَىٰٓ إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّىٰ فَأَمَّا مَنْ أَعْطَىٰ وَٱتَّقَىٰ وَصَدَّقَ بِٱلْحُسْنَىٰ فَسَنُيَسِّرُهُۥ لِلْيُسْرَىٰ وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسْتَغْنَىٰ وَكَذَّبَ بِٱلْحُسْنَىٰ فَسَنُيَسِّرُهُۥ لِلْعُسْرَىٰ وَمَا يُغْنِى عَنْهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَىٰ فَأَنذَرْتُكُمْ نَارًۭا تَلَظَّىٰ فَأَنذَرْتُكُمْ نَارًۭا تَلَظَّىٰ لَا يَصْلَىٰهَآ إِلَّا ٱلْأَشْقَى ٱلَّذِى كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ وَسَيُجَنَّبُهَا ٱلْأَتْقَى ٱلَّذِى يُؤْتِى مَالَهُۥ يَتَزَكَّىٰ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعْمَةٍۢ تُجْزَىٰٓ إِلَّا ٱبْتِغَآءَ وَجْهِ رَبِّهِ ٱلْأَعْلَىٰ وَلَسَوْفَ يَرْضَىٰ
- Për natën që mbulon (me terr),
- për ditën që agon
- dhe për Atë që ka krijuar mashkullin dhe femrën!
- Vërtet, veprat tuaja janë të ndryshme.
- Sa për atë që jep (për hir të Allahut), ka frikë (nga Ai)
- dhe dëshmon për vërtetësinë e më të bukurës (besimit),
- Ne do t’ia lehtësojmë atij rrugën drejt shpëtimit.
- Kurse atij që është koprrac, ndihet i vetëmjaftueshëm,
- dhe e quan gënjeshtër më të bukurën (besimin),
- Ne do t’ia lehtësojmë rrugën drejt dënimit,
- e, kur të hidhet (në zjarr), pasuria e tij nuk do t’i bëjë dobi.
- Neve na përket që t’ua tregojmë rrugën e drejtë,
- dhe, me të vërtetë, e Jona është ajo botë dhe kjo botë!
- Prandaj Unë ju kam tërhequr vërejtjen me një zjarr që flakëron,
- ku do të hidhet vetëm më i keqi,
- që ka mohuar dhe është larguar nga besimi.
- E do të mbahet larg tij (zjarrit) më i devotshmi (që ruhet nga gjynahet),
- që e jep pasurinë e tij, duke pastruar veten
- dhe duke mos pritur shpërblim prej dikujt tjetër për këtë,
- por vetëm për të kërkuar Fytyrën (kënaqësinë) e Zotit të tij, më të Lartit.
- Dhe ai, me siguri, do të jetë i kënaqur!
“ وَٱلَّيْلِ إِذَا يَغْشَىٰ – Për natën që mbulon (me terr)”– Allahu betohet në natën që mbulon. Ajo mbulon tokën me errësirën e saj, është si një mbulesë.
“وَٱلنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ – për ditën që agon”- drita e agimit është shenja e parë e ditës. Dielli është shenjë e ditës, hëna është shenjë e natës.
“وَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلْأُنثَىٰٓ – dhe për Atë që ka krijuar mashkullin dhe femrën!” – Betohet në krijimin e tyre.
“إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّىٰ – Vërtet, veprat tuaja janë të ndryshme” – Dallojnë shumë. Në fillim të sures Allahu u betua me gjëra të kundërta (nata dhe dita, mashkulli dhe femra, veprat që janë të ndryshme e të dallueshme) për gjërat që janë të kundërta. Kuptimi: nata e dita, mashkulli e femra, dallojnë mes veti, kjo është e qartë, këto betime i sjell për të treguar se edhe veprat e njerëzve dallojnë nga njëra-tjetra. Prej tyre ka që janë vepra të mira, ka që janë vepra të këqija dhe ka që janë vepra të përziera.
“فَأَمَّا مَنْ أَعْطَىٰ وَٱتَّقَىٰ – Sa për atë që jep (për hir të Allahut), ka frikë (nga Ai)” – Jep atë që Allahu ka urdhëruar të jepet, prej pasurisë, pozitës, dijes. Çdo gjë e cila është urdhëruar të jepet përfshihet në këtë ajet. “ka frikë (është ruajtur)” prej gjërave prej të cilave Allahu ka urdhëruar të ruhet, pra prej të këqijave, të ndaluarave.
“وَصَدَّقَ بِٱلْحُسْنَىٰ – dhe dëshmon për vërtetësinë e më të bukurës (besimit)” – Fjalët e Allahut dhe të Dërguarit, sepse ato janë më të mirat, më të drejtat, më të vërtetat, më të bukurat. Kush jep, ruhet prej të këqijave dhe dëshmon për vërtetësinë e këtyre fjalëve që janë më të mirat e udhëzimi më i mirë, atëherë:
“فَسَنُيَسِّرُهُۥ لِلْيُسْرَىٰ – Ne do t’ia lehtësojmë atij rrugën drejt shpëtimit”- gjithsesi do t’ia lehtësojmë çështjet e tij, ato që kanë të bëjnë me dynjanë dhe fenë e tij, do t’ia lehtësojmë rrugën për te më e lehta. Njerëzit me çështjet më të lehtësuara janë ata që kanë frikë Allahun më së shumti. Ata që plotësojnë këto cilësi të përmendura kanë më së shumti lehtësime të çështjeve të tyre prej Allahut. Allahu thotë: “Atij që i frikësohet Allahut, Ai do t’ia lehtësojë çështjen.” Talak 4. Sa më larg Allahut, aq më të vështira do t’i ketë çështjet e jetës dhe të ahiretit.
“وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ وَٱسْتَغْنَىٰ – Kurse atij që është koprrac, ndihet i vetëmjaftueshëm”– Nuk jep atë që Allahu ka urdhëruar të japë, prej pasurisë etj. Ndihet i vetëmjaftueshëm, se nuk është nevojtar për Allahun, për mëshirën e Tij, andaj nuk e ka frikë Allahun.
“وَكَذَّبَ بِٱلْحُسْنَىٰ – dhe e quan gënjeshtër më të bukurën (besimin)”– Fjalët e Allahut dhe të Dërguarit të Tij siç thamë më lartë, i llogarit për të tilla. Si është gjendja e tij? Vijon:
“فَسَنُيَسِّرُهُۥ لِلْعُسْرَىٰ – Ne do t’ia lehtësojmë rrugën drejt dënimit” – rrugën që dërgon te çështjet më të vështira, ato do t’i vijnë të vështira, në dunja e ahiret. Dikush mund të thotë: “Jobesimtarët i kanë punët më mirë.” Themi se vërtetë mund t’i kenë më mirë e më të lehta, por problemi është te zemra e tyre, ato janë në ngushti e vështirësi, “Allahu ia hap zemrën për (të pranuar) Islamin atij që dëshiron ta udhëzojë, ndërsa atij që dëshiron ta lërë në humbje, (ia mbyll zemrën e) ia shtrëngon gjoksin si të jetë duke u ngjitur në qiell.” Enam 125. Ato kënaqësi që përjetojnë janë vetëm fizike, ndërsa shpirtrat e tyre nuk gjejnë prehje e kënaqësi, siç gjen shpirti i besimtarit. Ato kënaqësi do të jenë ndëshkim për ta.
“وَمَا يُغْنِى عَنْهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ – e, kur të hidhet (në zjarr), pasuria e tij nuk do t’i bëjë dobi”- si ka mundësi t’i bëjë dobi pasuria e tij përderisa është koprrac e nuk jep dhe është duke shkuar drejt shkatërrimit?!
“إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَىٰ – Neve na përket që t’ua tregojmë rrugën e drejtë” – përmes së cilës udhëzohen. Qëllimi këtu është udhëzimi i sqarimit dhe orientimit. Allahu na tregon se Ai ka marrë përsipër, ia ka bërë obligim vetes, që t’ua sqarojë njerëzve këtë rrugë, në mënyrë që të mos kenë argument kundër Tij në Ditën e Gjykimi. Mendja e njeriut nuk ka mundësi që në mënyrë të pavarur të njohë udhëzimin, rrugën e drejtë. Udhëzimi është dy lloje: udhëzimi i suksesit, inspirimit (është vetëm prej Allahut, askush nuk mund ta udhëzojë dikë nëse Allahu nuk e dëshiron këtë), udhëzimi i orientimit, i sqarimit (është prej Allahut dhe prej krijesave- Pejgamberëve, të Dërguarve, dijetarëve). Allahu na ka sqaruar çdo gjë, si: besimin, adhurimet, moralet, raportet ndër njerëzore, obligimet, të ndaluarat etj.. I ka sqaruar në Kuran dhe sunet. Allahu thotë: “Sot jua përsosa fenë tuaj, e plotësova dhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha që Islami të jetë feja juaj“. Maide 3.
“وَإِنَّ لَنَا لَلْءَاخِرَةَ وَٱلْأُولَىٰ – dhe, me të vërtetë, e Jona është ajo botë dhe kjo botë!” Këtu bota e ahiretit përmendet para jetës së dunjas, dhe shejh Uthejmini rahimehullah thotë se nga kjo përfitohen dy dobi: 1. Kuptimore. Allahu do të na tregojë se ahireti është shumë më i rëndësishëm sesa jeta e kësaj bote, edhe pse është e fundit, ajo në mendjen e njeriut duhet të jetë e para. Në ahiret do të shfaqet sundimi i Allahut në mënyrë të plotë, i gjithi është vetëm për Atë, 2. Tekstuale. Është përmendur për shkak të përmbajtjes së rimës në fund të ajeteve.
“فَأَنذَرْتُكُمْ نَارًۭا تَلَظَّىٰ – Prandaj Unë ju kam tërhequr vërejtjen me një zjarr që flakëron” – Na frikëson me këtë, të kemi kujdes. Allahu ka përmendur cilësi të shumta të këtij zjarri.
“لَا يَصْلَىٰهَآ إِلَّا ٱلْأَشْقَى – ku do të hidhet vetëm më i keqi” – ai që ndjek devijimin, rrugën e humbur, është ai për të cilin Allahu nuk ka shkruar të jetë i lumtur as në këtë botë e as tjetrën. Allahu thotë: ” Ata që do të jenë të mjerë, do të hyjnë në zjarr, ku do t’i presin veç ofshamat e vajtimet.” Hud 106. Ndërsa më poshtë thotë: “Prandaj, mos u bëj dyshues për atë që këta adhurojnë. Ata adhurojnë vetëm atë që kanë adhuruar dikur të parët e tyre. Dhe Ne do t’ua japim atë që kanë merituar, duke mos ua pakësuar aspak.” Hud 108.
“ٱلَّذِى كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ – që ka mohuar dhe është larguar nga besimi” – Këtu sqarohet se cili është ai, më i keqi, që do të futet në atë zjarr. Përgënjeshtrimi ose mohimi vjen karshi lajmit, kurse largimi vjen karshi urdhrave dhe ndalesave. I tilli i ka mohuar dhe nuk u ka besuar lajmeve të ardhura në Kuran e sunet, si: ringjalljen, xhenetin e xhehenemin, ndodhitë në ahiret etj. Ndërsa kur ka ardhur puna te bindja ndaj urdhrave, ua ka kthyer shpinën. Ky është fatkeqi.
“وَسَيُجَنَّبُهَا ٱلْأَتْقَى – E do të mbahet larg tij (zjarrit) më i devotshmi (që ruhet nga gjynahet)” – Ai që më shumti ka frikë Allahun, i druhet e ruhet prej zemërimit të Tij, “Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij” Ali Imran 102. Cilësitë e këtij personi janë:
“ٱلَّذِى يُؤْتِى مَالَهُۥ يَتَزَكَّىٰ – që e jep pasurinë e tij, duke pastruar veten” -u jep atyre që e meritojnë, që të pastrojë shpirtin e tij prej koprracisë dhe veseve të ulëta, “Merr nga pasuria e tyre lëmoshë me të cilën t’i pastrosh ata dhe t’ua rrisësh veprat e mira!” Teube 103. Dhënia e pasurisë pastron shpirtin e njeriut. Këtu kuptojmë edhe atë se personi i tillë as nuk është dorëshpuar e as dorështrënguar, por jep derisa të arrijë pastrimin e shpirtit të tij. Kriteri i kësaj është “dhe ata që, kur shpenzojnë, nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes“. Furkan 67. Disa njerëzve Allahu u ka dhënë pasuri të shumtë mirëpo janë koprracë, madje edhe obligimet për familjarët nuk i kryejnë, këta janë neglishentë. E në anën tjetër ka njerëz që nuk kanë shumë pasuri por marrin borxh për të rregulluar gjërat e jetës si filani e filani, e këta janë që e tepron. Të dy rrugët janë të gabuara. Obligim për njeriun është shpenzimi në varësi të gjendjes që ka, në varësi të furnizimit që ka, as të mos jetë neglizhent e as ta teprojë.
“وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعْمَةٍۢ تُجْزَىٰٓ – dhe jo për të shpërblyer dikë që i ka bërë mirë më parë” – nuk jep sepse tjetri e ka ndihmuar më parë duke u barazuar me të.
“إِلَّا ٱبْتِغَآءَ وَجْهِ رَبِّهِ ٱلْأَعْلَىٰ – por vetëm për të kërkuar Fytyrën (kënaqësinë) e Zotit të tij, më të Lartit” – këtë e ka qëllim, të shohë Allahun në xhenet.
“وَلَسَوْفَ يَرْضَىٰ – Dhe ai, me siguri, do të jetë i kënaqur!” – Nëse e bën me këtë nijet ai gjithsesi do të kënaqet, kur i jep Allahu prej shpërblimit të Tij në xhenet, “Ata që shpenzojnë pasurinë e vet në rrugë të Allahut, i shëmbëllejnë atij që mbjell një kokërr nga e cila dalin shtatë kallinj, ku secili kalli ka nga njëqind kokrra. Allahu ia shton (shpërblimin) edhe më tepër kujt të dëshirojë; Allahu është Mirëbërës i madh dhe i Gjithëdijshëm.” Bekare 261.
Hoxhë Lulzim Perçuku – Transkriptim.
