Surja en Naziat – Komentim
بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
وَٱلنَّٰزِعَٰتِ غَرْقًۭا وَٱلنَّٰشِطَٰتِ نَشْطًۭا وَٱلسَّٰبِحَٰتِ سَبْحًۭا فَٱلسَّٰبِقَٰتِ سَبْقًۭا فَٱلْمُدَبِّرَٰتِ أَمْرًۭا يَوْمَ تَرْجُفُ ٱلرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا ٱلرَّادِفَةُ قُلُوبٌۭ يَوْمَئِذٍۢ وَاجِفَةٌ أَبْصَٰرُهَا خَٰشِعَةٌۭ يَقُولُونَ أَءِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِى ٱلْحَافِرَةِ أَءِذَا كُنَّا عِظَٰمًۭا نَّخِرَةًۭ قَالُوا۟ تِلْكَ إِذًۭا كَرَّةٌ خَاسِرَةٌۭ فَإِنَّمَا هِىَ زَجْرَةٌۭ وَٰحِدَةٌۭ فَإِذَا هُم بِٱلسَّاهِرَةِ هَلْ أَتَىٰكَ حَدِيثُ مُوسَىٰٓ إِذْ نَادَىٰهُ رَبُّهُۥ بِٱلْوَادِ ٱلْمُقَدَّسِ طُوًى ٱذْهَبْ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُۥ طَغَىٰ فَقُلْ هَل لَّكَ إِلَىٰٓ أَن تَزَكَّىٰ وَأَهْدِيَكَ إِلَىٰ رَبِّكَ فَتَخْشَىٰ فَأَرَىٰهُ ٱلْءَايَةَ ٱلْكُبْرَىٰ فَكَذَّبَ وَعَصَىٰ ثُمَّ أَدْبَرَ يَسْعَىٰ فَحَشَرَ فَنَادَىٰ فَقَالَ أَنَا۠ رَبُّكُمُ ٱلْأَعْلَىٰ فَأَخَذَهُ ٱللَّهُ نَكَالَ ٱلْءَاخِرَةِ وَٱلْأُولَىٰٓ إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَعِبْرَةًۭ لِّمَن يَخْشَىٰٓ ءَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ ٱلسَّمَآءُ ۚ بَنَىٰهَا رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّىٰهَا وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَىٰهَا وَٱلْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَىٰهَآ أَخْرَجَ مِنْهَا مَآءَهَا وَمَرْعَىٰهَا وَٱلْجِبَالَ أَرْسَىٰهَا مَتَٰعًۭا لَّكُمْ وَلِأَنْعَٰمِكُمْ فَإِذَا جَآءَتِ ٱلطَّآمَّةُ ٱلْكُبْرَىٰ يَوْمَ يَتَذَكَّرُ ٱلْإِنسَٰنُ مَا سَعَىٰ وَبُرِّزَتِ ٱلْجَحِيمُ لِمَن يَرَىٰ فَأَمَّا مَن طَغَىٰ وَءَاثَرَ ٱلْحَيَوٰةَ ٱلدُّنْيَا فَإِنَّ ٱلْجَحِيمَ هِىَ ٱلْمَأْوَىٰ وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِۦ وَنَهَى ٱلنَّفْسَ عَنِ ٱلْهَوَىٰ فَإِنَّ ٱلْجَنَّةَ هِىَ ٱلْمَأْوَىٰ يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَىٰهَا فِيمَ أَنتَ مِن ذِكْرَىٰهَآ إِلَىٰ رَبِّكَ مُنتَهَىٰهَآ إِنَّمَآ أَنتَ مُنذِرُ مَن يَخْشَىٰهَا كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَهَا لَمْ يَلْبَثُوٓا۟ إِلَّا عَشِيَّةً أَوْ ضُحَىٰهَا .
Komentim
- Për ata (engjëj) që marrin me forcë,
- për ata që marrin butësisht,
- për ata që notojnë në hapësirë,
- për ata që nxitojnë,
- dhe për ata që i rregullojnë punët!
- Ditën kur do të dridhet gjithçka nga ushtima (që lajmëron Kiametin),
- e cila do ta ndiqet nga një e dytë,
- disa zemra do të jenë të mbushura me tmerr
- e shikimet e tyre do të bien përdhe.
- Ata thonë: “Vallë, vërtet do të rikthehemi në jetë?!
- A thua, edhe kur të bëhemi eshtra të thërrmuara?!”
- Dhe thonë: “Po qe kështu, atëherë ky kthim do të jetë humbje (për ne)!”
- Por, ajo do të jetë veç një fryrje e vetme (e Surit)
- dhe ata përnjëherësh do të brofin (të ringjallur) përmbi tokë (të rrafshët).
- A e ke dëgjuar (o Muhamed) historinë e Musait?
- Zoti i tij e thirri në luginën e shenjtë të Tuvas dhe i tha:
- “Shko te Faraoni, se ai, me të vërtetë, ka kaluar çdo kufi;
- dhe thuaji: “A do ta pastrosh veten,
- dhe të të udhëzoj te Zoti yt, që t’i frikësohesh?”
- Musai ia tregoi mrekullinë më të madhe,
- por ai (Faraoni) e mohoi dhe e kundërshtoi.
- Pastaj i ktheu shpinën, duke u përpjekur (kundër së vërtetës)
- dhe tuboi njerëzit e u deklaroi:
- “Unë jam zoti juaj më i lartë!”
- Prandaj Allahu e goditi atë me dënim në jetën tjetër dhe në këtë jetë. 26. Kjo është këshillë për ata që i frikësohen Allahut.
- Cili është më i vështirë: krijimi i juaj apo i qiellit, të cilin Ai e ndërtoi,
- ia ngriti lart kupën dhe e përsosi.
- Netët i bëri të errëta, kurse ditët të ndritshme.
- Pastaj e shtriu rrafsh Tokën,
- dhe, nga ajo nxori ujërat dhe bëri kullotat,
- kurse malet i bëri të patundshme,
- që t’i gëzoni ju dhe bagëtitë tuaja.
- Kur të arrijë gjëma më e madhe,
- atë Ditë njeriu do të kujtojë gjithçka që ka bërë
- dhe Zjarri flakërues do t’i tregohet çdokujt që sheh.
- Atëherë, ai që ka shkelur gjithçka
- dhe ka parapëlqyer jetën e kësaj bote,
- sigurisht që do të ketë për strehë Xhehenemin.
- Kurse ai që i është frikësuar madhërisë së Zotit të tij dhe e ka frenuar veten nga dëshirat,
- pa dyshim që do të ketë për strehë Xhenetin.
- Të pyesin ty për Orën (e Kiametit) se kur do të ndodhë.
- Po në çfarë gjendje je ti t’ua përkujtosh atë (se kur do të ndodhë)?!
- Tek Zoti yt është fundi i (dijenisë rreth) saj.
- Ti je vetëm paralajmërues i atyre që i frikësohen asaj.
- Ditën kur do ta shohin atë, (njerëzve) do t’u duket se kanë qëndruar (në Tokë) veç një gjysmë dite.
Komentimi
“وَٱلنَّٰزِعَٰتِ غَرْقًۭا – Për ata (engjëj) që marrin me forcë” – Naziat janë ata engjëj që janë të ngarkuar të marrin me forcë (me ashpërsi) shpirtrat e jobesimtarëve.
“وَٱلنَّٰشِطَٰتِ نَشْطًۭا – për ata që marrin butësisht” – Këta janë të ngarkuar të marrin butësisht shpirtrat besimtarëve. E përgëzojnë (siç ka ardhur në hadith): “O ti shpirt i mirë, dil për tek kënaqësia e Allahut!” Dhe kështu shpirti do ta ketë më të lehtë të ndahet prej trupit me të cilin ka jetuar për një kohë të gjatë.
“وَٱلسَّٰبِحَٰتِ سَبْحًۭا – për ata që notojnë në hapësirë” – engjëjt, kur kryejnë urdhrat e Allahut duken sikur të notojnë nëpër qiell (veprojnë shumë shpejt).
“فَٱلسَّٰبِقَٰتِ سَبْقًۭا – për ata që nxitojnë” – engjëjt, kryejnë urdhrat e Allahut shumë shpejt, nxitojnë në kryerjen e tyre, më shpejt sesa njerëzit.
“فَٱلْمُدَبِّرَٰتِ أَمْرًۭا – dhe për ata që i rregullojnë punët!” – engjëjt, rregullojnë të gjitha çështjet/punët me të cilat i ngarkon Allahu, i binden plotësisht. Shembull: Xhibrili ka qenë i ngarkuar me zbritjen e shpalljes së Allahut tek të Dërguarit e Tij, Israfili është ngarkuar me fryrjen e Surit kur të ndodhë Kiameti, Mikaili është ngarkuar me vendosjen e çdo pike të shiut në tokë dhe me bimësinë, engjëlli i vdekjes është ngarkuar me marrjen e shpirtrave të njerëzve, Maliki është ngarkuar të mbikëqyrë zjarrin e xhehenemit, pastaj çdo njeri ka një engjëll në anën e djathtë e një në anën e majtë që shkruajë çfarë vepron etj.
Allahu u betua në engjëjt në këto ajete sepse janë krijesat më të mira. Kur Ai betohet në një krijesë, këtë e bën sepse çështja e asaj krijese është shumë madhore tek Ai apo sepse është prej argumenteve të Tij.
“يَوْمَ تَرْجُفُ ٱلرَّاجِفَةُ – Ditën kur do të dridhet gjithçka nga ushtima (që lajmëron Kiametin)” – Kur t’i fryhet Surit. Pra, përkujtoje ti o Muhamed dhe përkujtoji njerëzit për këtë Ditë kur do të dridhet universi nga ushtima e madhe.
“تَتْبَعُهَا ٱلرَّادِفَةُ – e cila do ta ndiqet nga një e dytë” – Pas saj do të jetë edhe një tjetër ushtimë prej së cilës ringjallen njerëzit, ngritën prej varreve sikur të ishin një trup i vetëm.
Dhe njerëzit do të ndahen në dy grupe:
“قُلُوبٌۭ يَوْمَئِذٍۢ وَاجِفَةٌ – disa zemra do të jenë të mbushura me tmerr” –
“أَبْصَٰرُهَا خَٰشِعَةٌۭ – e shikimet e tyre do të bien përdhe” –
Këto janë zemrat e jobesimtarëve.
“يَقُولُونَ أَءِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِى ٱلْحَافِرَةِ – Ata thonë: “Vallë, vërtet do të rikthehemi në jetë?!” – Janë përqeshur me të Dërguarit e Allahut, kur kanë treguar për ringjalljen e njerëzve.
“أَءِذَا كُنَّا عِظَٰمًۭا نَّخِرَةًۭ – A thua, edhe kur të bëhemi eshtra të thërrmuara?!” – vazhdojnë me fjalët e tyre duke thënë: A po mendoni se do të ringjallemi prapë pasi të bëhemi eshtra të thërrmuara?
“قَالُوا۟ تِلْكَ إِذًۭا كَرَّةٌ خَاسِرَةٌۭ – Dhe thonë: “Po qe kështu, atëherë ky kthim do të jetë humbje (për ne)!” – Dhe Allahu tregoi më lartë për ta duke thënë: “disa zemra do të jenë të mbushura me tmerr e shikimet e tyre do të bien përdhe”, nuk mund të ngrehin shikimin, për shkak të poshtërimit dhe nënçmimit që do t’i kaplojë atë Ditë.
Grupi i dytë janë të kundërtit e tyre, që janë besimtarët, për të cilët flasin ajete të tjera, mirëpo këtu nuk përmenden, por Fjala “disa zemra” tregon se atë Ditë do të ketë edhe zemra të tjera që nuk do ta përjetojnë atë nënçmim e poshtërim.
“فَإِنَّمَا هِىَ زَجْرَةٌۭ وَٰحِدَةٌۭ – Por, ajo do të jetë veç një fryrje e vetme (e Surit)” – nga engjëlli të cilin e urdhëron Allahut. Do të jetë një zë i tmerrshëm që del prej Surit.
“فَإِذَا هُم بِٱلسَّاهِرَةِ – dhe ata përnjëherësh do të brofin (të ringjallur) përmbi tokë (të rrafshët)” – dhe njerëzit ringjallen sikur të ishin një njeri i vetëm, për në sipërfaqen e tokës pasi ishin në brendësinë e saj.
Pastaj Allahu i sqaron Muhamedit salAllahu alejhi ue selem se çfarë ka ndodhur me umetet e mëparshme.
“هَلْ أَتَىٰكَ حَدِيثُ مُوسَىٰٓ – A e ke dëgjuar (o Muhamed) historinë e Musait?” – Ka ardhur kështu që të nxisë dëgjuesin për të dëgjuar me vëmendje se cila është kjo histori. Musai ka qenë i biri i Imranit. Ai ka qenë i Dërguari më i mirë e më i vlefshëm te Beni Israilët. Ai është njëri prej pesë të Dërguarve të cilët janë ulul azëm – të vendosur.[1] Allahu e përsëritë në Kuran historinë e Musait me bëni Israilët më shumë se historitë e tjera. Kjo sepse prej ithtarëve të Librit më së shumti jehudët kanë banuar në Medine dhe përreth saj në kohën e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem.
“إِذْ نَادَىٰهُ رَبُّهُۥ بِٱلْوَادِ ٱلْمُقَدَّسِ طُوًى – Zoti i tij e thirri në luginën e shenjtë të Tuvas dhe i tha” – Allahu e ka thirr me zërin e Tij dhe Musaiu e ka dëgjuar zërin e Allahut, “Ne e thirrëm atë nga ana e djathtë e malit Tur, duke e afruar në një bisedë të fshehtë” Merjem 52. Allahu i ka folur direkt dhe Musai i ka dëgjuar Fjalët e Allahut.
“ٱذْهَبْ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُۥ طَغَىٰ – “Shko te Faraoni, se ai, me të vërtetë, ka kaluar çdo kufi” – Faraoni ka qenë sunduesi i Egjiptit. Popullit të tij i ka thënë: “O pari! Unë nuk di që për ju ka të adhuruar tjetër përveç meje!” Kasas 38. Kështu ka pretenduar për veten e tij atë që nuk i takon duke mohuar të drejtën e Allahut. Dhe Allahu e ka urdhëruar të Dërguarin e Tij Musain alejhi ue selem të shkojë te Faraoni. Me këtë urdhër ai është bërë i Dërguar i Allahut. Allahu sqaron shkakun pse të shkojë tek Faraoni, që është sepse ai ka kaluar çdo kufi.
“فَقُلْ هَل لَّكَ إِلَىٰٓ أَن تَزَكَّىٰ – dhe thuaji: “A do ta pastrosh veten” – një pyetje për ta inkurajuar Faraonin. A do të pastrohesh prej të keqes, mosbesimit në të cilin gjendesh dhe mëkateve?
“وَأَهْدِيَكَ إِلَىٰ رَبِّكَ فَتَخْشَىٰ – dhe të të udhëzoj te Zoti yt, që t’i frikësohesh” – të të orientoj tek Allahu, tek feja e Tij, dhe në këtë mënyrë ta kesh frikë Allahun me dije.
“فَأَرَىٰهُ ٱلْءَايَةَ ٱلْكُبْرَىٰ – Musai ia tregoi mrekullinë më të madhe” – Allahu i ka dhënë Musës mrekulli (prova) për të treguar se ai vërtetë është i Dërguar i Allahut. Mrekullitë e tij: shkopi prej druri, kur e ka hedhur në tokë është bërë gjarpër i gjallë, pasi ka qenë i ngurtë është bërë një gjë që ka shpirt, po ashtu kur e ka nxjerr dorën i është bërë e bardhë, ka ndriçuar. Në kohën e Musait ka qenë shumë e përhapur magjia, njerëzit kanë bërë trika dhe magji të ndryshme, me to kanë mashtruar të tjerët, ka pasur shumë magjistarë. Dhe Allahu ka dashur t’iu tregojë me të njëjtën mënyrë se Musai është i Dërguar i Tij e nuk bën magji, por këto janë mrekulli e shenja prej Tij përmes së cilave ai do të arrijë të mposhtë magjistarët e Faraonit. Këto mrekulli pra kanë qenë të përshtatshme për kohën e tij.
“فَكَذَّبَ وَعَصَىٰ – por ai (Faraoni) e mohoi dhe e kundërshtoi” – E megjithatë nuk i ka bërë dobi shfaqja e mrekullisë, “Por shenjat dhe qortimet nuk u bëjnë kurrfarë dobie njerëzve që nuk besojnë”. Junus 101. Ai mohoi e përgënjeshtroi lajmin me të cilin erdhi Musai, “(Faraoni) tha: “Me të vërtetë, i Dërguari që ju është sjellë, është i çmendur”. Shuara 27. Nuk i është bindur fesë me të cilën ka ardhur Musai.
“ثُمَّ أَدْبَرَ يَسْعَىٰ – Pastaj i ktheu shpinën, duke u përpjekur (kundër së vërtetës)” – Filloi të ecë me nguti dhe u largua.
“فَحَشَرَ فَنَادَىٰ – dhe tuboi njerëzit e u deklaroi” – i thirri me zë të lartë, kjo që ndalesa e tij të jetë më e fuqishme për mosbindjen ndaj Musait në atë që thërret.
“فَقَالَ أَنَا۠ رَبُّكُمُ ٱلْأَعْلَىٰ – “Unë jam zoti juaj më i lartë!” – Në arabisht fjala “el ala” tregon për superlative, pra nuk ka asnjë gjë që është më lartë sesa unë, kështu ka thënë Faraoni për veten e tij duke u treguar mendjemadh dhe arrogant, ka pretenduar për një gjë që nuk i takon. “Dhe Faraoni i thërriste popullit të vet: “O populli im! Vallë, a nuk më përket mua sundimi i Egjiptit dhe i këtyre lumenjve që rrjedhin pranë meje? A nuk shihni? Vallë, a nuk jam unë më i mirë se ky i mjerë…” Zuhruf 51-52.
“فَأَخَذَهُ ٱللَّهُ نَكَالَ ٱلْءَاخِرَةِ وَٱلْأُولَىٰٓ – Prandaj Allahu e goditi atë me dënim në jetën tjetër dhe në këtë jetë” – E fundosi në ujin me të cilin lavdërohej, për të cilin thoshte se ishte nën sundimin e tij. Ai e ndëshkoi në këtë jetë, por do ta ndëshkojë edhe në jetën tjetër.
“إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَعِبْرَةًۭ لِّمَن يَخْشَىٰٓ – Kjo është këshillë për ata që i frikësohen Allahut” – Ngjarja e Faraonit u bë mësim për të tjerët. Ajo që ka ndodhur mes Musait dhe Faraonit, mendjemadhësia dhe mosbindja e tij, dhe se si ka qenë përfundimi, është mësim për atë që i frikësohet Allahut. Dobitë dhe mirësitë që përfitohen prej kësaj historie janë të shumta.
“ءَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ ٱلسَّمَآءُ ۚ بَنَىٰهَا – Cili është më i vështirë: krijimi i juaj apo i qiellit, të cilin Ai e ndërtoi” – e sjell këtë pyetje që të vërtetojë dhe pohojë ringjalljen, sepse idhujtarët e Mekës e përgënjeshtronin Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem dhe e mohonin ringjalljen. Ata kanë pyetur: “Kush do t’i ngjallë eshtrat kur të kalben?” Ja Sin 78. Dhe Allahu u përgjigjet me pyetje (siç ka ardhur në këtë ajet). Krijimi i qiejve është më i rëndë sesa i njeriut, “Krijimi i qiejve dhe i Tokës është më i madh se krijimi i njerëzve, por shumica e njerëzve nuk e di.” Gafir 57.
“رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّىٰهَا – ia ngriti lart kupën dhe e përsosi” – Allahu na tregon për madhështinë e qiellit. Ai i Cili e ndërtoi dhe e ngriti është vetë Allahu, Krijuesi absolut. Ai e ngriti kupën e tij lartë mbi tokë. Allahu i ka ngritur qiejt pa shtylla, qëndrojnë të ngritur pa pasur nevojë për shtylla, qëndrojnë me Fuqinë e Allahut.
“وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَىٰهَا – Netët i bëri të errëta, kurse ditët të ndritshme” – ditët i bëri të ndritshme përmes diellit.
“وَٱلْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَىٰهَآ – Pastaj e shtriu rrafsh Tokën” – pas krijimit të qiejve dhe të tokës, qëllimi “e shtriu rrafsh” është siç vijon ajeti: “nga ajo nxori ujërat dhe bëri kullotat”. Toka është krijuar para qiejve: “i Cili e ka krijuar Tokën në dy ditë”, pastaj tregon: “Pastaj Ai iu kthye qiellit” Ajeti 9 dhe 11. Mirëpo, Allahu pas krijimit të qiellit e bëri tokën dehahe – e shtriu rrafsh (nxori prej saj ujërat dhe bimësinë), e rregulloi tokën, e bëri të ketë ujë, burime e bimësi në të.
“أَخْرَجَ مِنْهَا مَآءَهَا وَمَرْعَىٰهَا – dhe, nga ajo nxori ujërat dhe bëri kullotat” –
“وَٱلْجِبَالَ أَرْسَىٰهَا – kurse malet i bëri të patundshme” – të paluhatshme prej erërave që të mos i nxjerrin prej vendit, gjithashtu malet mbajnë tokën e nuk e lënë të lëvizë/tundet.
“مَتَٰعًۭا لَّكُمْ وَلِأَنْعَٰمِكُمْ – që t’i gëzoni ju dhe bagëtitë tuaja” – e ka bërë tokën të atillë që njerëzit dhe bagëtitë e tyre t’i gëzohen të mirave të saj. Allahu e ka bërë tokën kënaqësi për ne. Prej saj hamë dhe pimë, gjithash dhe bagëtitë tona, dhe përmes saj shtojmë pasurinë tonë.
Pasi Allahu përmend këto mirësi të shumta për njerëzit, të cilat tregojnë për përsosmërinë e Fuqisë dhe të Mëshirës së Tij, përmend përfundimin e vulosur për njerëzit dhe krijesat e vendosura në tokë.
“فَإِذَا جَآءَتِ ٱلطَّآمَّةُ ٱلْكُبْرَىٰ – Kur të arrijë gjëma më e madhe” – Në Ditën e Kiametit, e quan Taammeh – Gjëma që përfshin çdo gjë, shkatërron çdo gjë që është në univers.
“يَوْمَ يَتَذَكَّرُ ٱلْإِنسَٰنُ مَا سَعَىٰ – atë Ditë njeriu do të kujtojë gjithçka që ka bërë” –do ta gjejë çdo gjë të shkruar në Libër para vetes, do ta lexojë e do t’i bien ndërmend veprat që ka bërë në këtë dunja, shumë prej të cilave i ka harruar, “Çdo njeriu ia kemi varur në qafë llogarinë për punën e tij dhe Ne, do t’ia paraqesim Ditën e Kiametit librin, që do ta gjejë të hapur (e do t’i themi): “Lexoje librin tënd! Ti mjafton sot si llogaritar kundër vetvetes!” Isra 13-14.
“وَبُرِّزَتِ ٱلْجَحِيمُ لِمَن يَرَىٰ – dhe Zjarri flakërues do t’i tregohet çdokujt që sheh” – Xhehenemi do të sillet me 70.000 litarë dhe çdo litar do të ketë nga 70.000 engjëj që e tërheqin atë dhe e sjellin në vendin ku do të gjykohen njerëzit.
“فَأَمَّا مَن طَغَىٰ – Atëherë, ai që ka shkelur gjithçka” – ka tejkaluar kufijtë e vendosur prej Allahut për njerëzit. Ai që parapëlqen jetën e kësaj bote (përmendet në ajetin vijues) gjithsesi do të tejkalojë kufijtë dhe anasjelltas. Këto dy cilësi tërheqin njëra-tjetrën. Allahu thotë: “Xhindet dhe njerëzit i kam krijuar vetëm që të më adhurojnë.” Dharijat 56. Ai që adhuron dikë tjetër përveç Allahut, ka tejkaluar kufirin e vendosur prej Allahut për njerëzit. Allahu nuk i ka krijuar njerëzit vetëm që të hanë, të pinë, të kënaqen etj. Por i ka krijuar që ta adhurojnë Atë, andaj duhet ta realizojnë këtë qëllim. Nëse ata nuk e adhurojnë Allahun, apo i shoqërojnë të tjerë në adhurim, atëherë kanë tejkaluar kufijtë.
“وَءَاثَرَ ٱلْحَيَوٰةَ ٱلدُّنْيَا – dhe ka parapëlqyer jetën e kësaj bote”- i ka dhënë përparësi kësaj bote ndaj bindjes dhe adhurimit ndaj Allahut.
Këto janë dy cilësi janë prej cilësive të banorëve të xhehenemit.
“فَإِنَّ ٱلْجَحِيمَ هِىَ ٱلْمَأْوَىٰ – sigurisht që do të ketë për strehë Xhehenemin” – Ai që tejkalon kufijt dhe i jep përparësi jetës së kësaj bote, atëherë do ta ketë vendqëndrim xhehenemin.
Pastaj Allahu tregon cilësitë e kundërtëve:
“وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِۦ وَنَهَى ٱلنَّفْسَ عَنِ ٱلْهَوَىٰ – Kurse ai që i është frikësuar madhërisë së Zotit të tij dhe e ka frenuar veten nga dëshirat” – që frikësohet se një Ditë do të dalë para Allahut dhe do të japë llogari për çdo gjë që ka vepruar. Çdokush do të qëndrojë para Allahut dhe nuk do të ketë përkthyes mes tij dhe Allahut. Cilësia e parë është: i frikësohet qëndrimit para Allahut. Cilësia e dytë: frenimi prej dëshirave që kundërshtojnë urdhrin e Allahut dhe të Dërguarit të Tij.
“فَإِنَّ ٱلْجَنَّةَ هِىَ ٱلْمَأْوَىٰ – pa dyshim që do të ketë për strehë Xhenetin” – ai është banesa e kënaqësisë e përgatitur për besimtarët. Allahu thotë: “Askush nuk di se çfarë gëzimesh janë fshehur për ata (në jetën tjetër), si shpërblim për punët e mira që kanë bërë.” Sexhde 17.
“يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَىٰهَا – Të pyesin ty për Orën (e Kiametit) se kur do të ndodhë” – Njerëzit e kanë pyetur vazhdimisht Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem se kur do të ndodhë Kiameti. Ata që e kanë pyetur për të kanë qenë dy lloje: Ata që e kanë parë të pamundur (jobesimtarët), si përçmim, dhe ata cilët kanë dashur të përgatiten se si do të dalin para Allahut (besimtarët, të cilët besojnë se do të ndodhë).
Pyetja që njeriu duhet t’ia bëjë vetes dhe për të cilën duhet të përgatisë përgjigjen është: “Në çfarë gjendje do të vdes, në çfarë vepra?” Atëherë patjetër dhe do të përgatitet për vdekjen. Andaj, këshilla është që të shtojë kërkim faljen (istigfarin), të kujtojmë se Allahu vazhdimisht na mbikëqyrë neve dhe të marrim veten në llogari.
“فِيمَ أَنتَ مِن ذِكْرَىٰهَآ – Po në çfarë gjendje je ti t’ua përkujtosh atë (se kur do të ndodhë)?!” – Ti nuk ke mundësi t’i njoftosh ata se kur do të ndodhë Kiameti, sepse dija për të është vetëm tek Allahu.
“إِلَىٰ رَبِّكَ مُنتَهَىٰهَآ – Tek Zoti yt është fundi i (dijenisë rreth) saj” – Askush nuk e di atë, përveç Allahut, as Xhibrili (engjëlli më i dijshëm për shpalljen e Allahut) dhe as Muhamedi salAllahu alejhi ue selem (më i dijshmi prej njerëzve për shpalljen e Allahut). Ato që thuhen sot: “Kiameti do të ndodhë në këtë e atë datë” janë gënjeshtra dhe shpifje.
“إِنَّمَآ أَنتَ مُنذِرُ مَن يَخْشَىٰهَا – Ti je vetëm paralajmërues i atyre që i frikësohen asaj” – Atij që nuk beson në Ditën e kiametit dhe se do të dalë para Allahut për të dhënë llogari, nuk i bën dobi paralajmërimi yt. Allahu do që t’i tregojë Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem se ti nuk ke dije rreth Kiametit, porse misioni yt është t’i paralajmërosh njerëzit se një Ditë do të ndodhë Kiameti dhe do të jepni llogari para Allahut. Ky paralajmërim i bën dobi vetëm atyre që i frikësohen asaj Dite, e këta janë besimtarët. Ndërsa, atyre që e përgënjeshtrojnë atë, nuk u bën dobi paralajmërimi.
“كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَهَا لَمْ يَلْبَثُوٓا۟ إِلَّا عَشِيَّةً أَوْ ضُحَىٰهَا – Ditën kur do ta shohin atë, (njerëzve) do t’u duket se kanë qëndruar (në Tokë) veç një gjysmë dite” – Kur njerëzit të ringjallen, do t’iu duket se kanë qëndruar në tokë vetëm një gjysmëdite.
[1] Muhamedi salAllahu alejhi ue selem, Ibrahimi, Musai, Isai dhe Nuhu alejhi selatu ue selam.
Hoxhë Lulzim Perçuku – Transkriptim.
