Allahu i Lartësuar na tregon për të zotët e mendjes se ata e lusin Atë duke thënë: “O Zoti Ynë, cilindo që Ti e fut në zjarr, Ti e ke poshtëruar atë. Dhe për mohuesit nuk do të ketë kurrfarë ndihmuesi. O Zoti Ynë! Ne dëgjuam një thirrës që na ftonte në besim: “Besoni Zotin tuaj!” Dhe kështu besuam. O Zoti Ynë! Na i fal gjynahet tona, na i shlyej gabimet dhe bëna që të vdesim me të mirët! O Zoti Ynë! Na e jep shpërblimin që na ke premtuar nëpërmjet të dërguarve të Tu dhe mos na poshtëro në Ditën e Kiametit! Se Ti, me të vërtetë, nuk e shkel premtimin e dhënë!” (Alu Imran: 192-194).
Lutjet e Kuranit dhe sunetit janë përmbledhëse-përjashtuese[2]. Njerëzit nuk arrijnë të thurin diçka të ngjashme, sepse ato janë shpallje. Sa do që mediton në lutjet e njerëzve prej madhështisë, bukurisë, ekzekutimit në formën më të mirë, efektit, prapëseprapë defekti i shoqëron ato ashtu siç i shoqëron mangësia njerëzit. Atij që Allahu ia mundëson t’i shoh urtësitë dhe rregullat që Ai i depozitojë në lutjet e Kuranit dhe sunetit, do të kuptojë në shikimin e parë se ato janë zbritur nga i Urti, të Gjithëdijshmi. Këto ajete prej sures Alu Imran janë shembulli Kuranor për këtë.
Ibnul Kajimi në ‚Bedaiu el Feuaid. (2/434-435) thotë: “Sherri (e keqja) prej të cilit kërkohet mbrojtje (nga Allahu) është dy lloje: I pari: Ekzistues (prezent), që kërkohet largimi i tij. I dyti: Jo-ekzistues (jo-prezent), që kërkohet vazhdimësia e tij në inekzistencë dhe të mos ekzistojë kurrë. Siç, edhe hairi (e mira) i pakufizuar është dy lloje: I pari: Ekzistues, që kërkohet vazhdimësia dhe qëndrueshmëria e tij, dhe që të mos largohet. I dyti: Jo-ekzistues (jo-prezent), që kërkohet ekzistimi (prezenca) dhe sigurimi i tij.
Këto janë katër kërkesat madhore/bazike të atyre që i luten Zotit të botëve, dhe rreth tyre vërtiten lutjet e tyre. Këto katër kërkesa kanë ardhur në Fjalën e Allahut ku tregon për lutjen e robërve të Tij, në fund të sures Alu Imran: “O Zoti Ynë! Ne dëgjuam një thirrës që na ftonte në besim: “Besoni Zotin tuaj!” Dhe kështu besuam. O Zoti Ynë! Na i fal gjynahet tona, na i shlyej gabimet” (Alu Imran: 193). Kjo (lutje) është kërkesë për largimin e sherrit (të keqes) ekzistues, sepse mëkatet dhe veprat e këqija (gjynahet) janë sherr, siç u tha më lartë. Pastaj tha: “dhe bëna që të vdesim me të mirët!”. Kjo është kërkesë për vazhdimësinë e hairit ekzistues, e ky është vazhdimësia e imanit (besimit) deri sa t’ua marr shpirtin. Këto janë dy lloje (prej atyre që u cekën më lartë). Pastaj tha: “O Zoti Ynë! Na e jep shpërblimin që na ke premtuar nëpërmjet të dërguarve të Tu” (Alu Imran: 194). Kjo është kërkesë për hairin jo-ekzistues që Allahu t’ua jap. Pastaj tha: “dhe mos na poshtëro në Ditën e Kiametit!”. Kjo është kërkesë që mos t’i godasë me sherrin jo-ekzistues, e ky është poshtërimi në Ditën e Kiametit. Kështu këto dy ajete u sistemuan dhe u renditen në përmendjen e këtyre katër kërkesave në mënyrën më të mirë. Së pari u cekën dy llojet të cilat janë në jetën e kësaj bote (dynja), e ato janë: falja e mëkateve dhe vazhdimësia e Islamit deri në vdekje. Pastaj, i pasoi me dy llojet që janë në jetën e ardhme (ahiret), e që janë: t’u jepet ajo që u është premtuar përmes gjuhës së Pejgamberëve, dhe të mos i poshtërojë Ditën e Kiametit.
Nëse u kuptua kjo, atëherë fjalët e Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) në parathënien e fjalimeve: “Kërkojmë prej Allahut të na mbrojë nga sherret e shpirtrave tonë, dhe nga të këqijat e veprave tona”[3], përfshinë kërkimin e mbrojtjes prej sherrit jo-ekzistues që është në shpirt, mirëpo që ai (shpirti) e lakmon fuqishëm. Prandaj, kërkohet largimi i tij dhe që të mos ekzistojë. Kurse sa i përket fjalëve të tij: “dhe nga të këqijat e veprave tona”, këtu janë dy mendime të dijetarëve: I pari: Kjo është kërkim i mbrojtjes prej veprave të këqija të cilat veçse ekzistojnë. Sipas këtij mendimi hadithi i përfshin dy llojet e kërkimit të mbrojtjes: prej sherrit jo-ekzistues i cili ende nuk ka ndodhur, dhe prej sherrit ekzistues, kështu që kërkohet mbrojtja nga i pari, kurse largimi i të dytit. Dijetarët e mendimit të dytë thonë: “të këqijat e veprave” janë ndëshkimet dhe pasojat e këqija të cilat do ta lëndojnë kryesin e tyre. Sipas këtij mendimi, gjithashtu, kërkohet mbrojtja nga pasojat, kurse me pjesën e parë (të hadithit) mbrojtja prej shkakut. Me këtë kërkohet mbrojtja prej ndodhjes së dhimbjes dhe shkaqeve të saj. Sipas mendimit të parë ndajshtimi i të këqijave tek veprat është ndajshtim i llojit tek kategoria e tij; sepse veprat janë një kategori kurse të këqijat janë një lloj prej tyre. Kurse sipas mendimit të dytë janë ndajshtim i të shkaktuarës tek shkaku, i pasojës tek zanafilla e saj. Prandaj, sikur ai të ketë thënë këtu: (më mbrojë) nga ndëshkimi i veprës time.
Të dyja mendimet janë të pranueshme, mirëpo medito se cili prej tyre është më i përshtatshëm për hadithin dhe më parësor të interpretohet me të. Sepse çdonjëri nga dy mendimet kanë një lloj të peshimit (me argumente) ndaj tjetrit. Prandaj, i pari mund të konsiderohet më i peshuar ngase origjina e veprave të këqija është prej shpirtit të keq. Shpirti i keq i lind veprat e këqija. Kështu që kërkoi mbrojtje nga atributi i shpirtit dhe nga veprat të cilat lindin prej atij atributi. E, këto janë përmbledhëset e gjithë të keqes dhe shkaqet e çdo dhimbjeje. Kurdo që shpëton prej tyre, ka shpëtuar prej së keqes nga të gjitha anët e saj. Ndërsa mendimi i dytë mund të konsiderohet më i peshuar ngase “të këqijat e veprave” janë ndëshkimet të cilat do ta lëndojnë vepruesin e tyre. Shkaku i tyre është shpirti i keq. Kështu që kërkoi mbrojtje nga ndëshkimet, dhimbjet dhe shkaqet. Në realitet të dy mendimet janë të pandashme/ndërlidhura. Kërkimi i mbrojtjes nga njëra (e keqe) kërkon pashmangshmërisht kërkimin e mbrojtjes nga tjetra.”
Pastaj tha: “Pasi që e keqja ka shkak i cili është burimi i saj, ka fillesë dhe mbaresë, dhe pasi që shkaku është ose nga vetë robi ose nga jashtë tij, dhe fillesa dhe mbaresa e saj ose është vetvetja e tij ose tjetërkush, atëherë këtu na dalin katër çështje:
E keqja burimi i së cilës është vetja e tij, dhe ajo nganjëherë i kthehet atij, e nganjëherë dikujt tjetër.
E keqja burimi i së cilës është dikush tjetër, e që ky është shkaktar i saj, dhe që nganjëherë i kthehet këtij, e nganjëherë dikujt tjetër. Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), i përmblodhi këto katër gjendje/situata në lutjen që ia mësoi Sidikut (Ebu Bekrit) që ta thotë në çdo mëngjes dhe mbrëmje, dhe kur të shtrihet për të fjetur: “O Allah! O Krijues/Shpikës i qiejve dhe tokës! O Njohës i të fshehtës dhe të dukshmes! O Zot dhe Sundues i çdo gjëje! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Teje. Kërkoj nga Ti të më mbrosh nga e keqja e vetes time dhe nga e keqja e shejtanit dhe shirkut të tij. Më mbroj të mos i bëjë keq vetes time apo ta dëmtoj (me atë të keqe) ndonjë mysliman.” Ketu i permendi dy burimet e te keqes: nefsin (veten e tij) dhe shejtanin, dhe i përmendi dy fillesat dhe dy mbaresat e saj: kthimi i saj kundër nefsit (vetes se tij) ose kundër vëllait të vetë mysliman. Kështu hadithi i përmblodhi burimet dhe fillesat e së keqës me shprehjet më gjithëpërfshirëse, më të shkurta, më përmbledhëse dhe më të qarta.”
Kurse nga suneti gjejmë se Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ishte i kujdesshëm që shokët e tij, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, me gjithë pozitën e lartë të tyre, gjatë lutjeve të tyre të mos e ndërronin qoftë edhe një shkronjë të vetme të lutjes së tij. Ne dy “Sahih-at” (i Buhariut dhe Muslimit) transmetohet nga El Berau, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i ka thënë: “Kur t’i afrohesh shtratit tënd (për të fjetur) merr abdes ashtu siç merr për namaz, pastaj shtrihu në krahun e djathtë dhe thuaj: O Allah! Fytyrën time ta kam dorëzuar Ty, gjithë çështjen time ta kam besuar Ty, shpinën time e kam mbështetur tek Ti, me dëshirë/shpresë për Ty dhe me drojë nga Ti, nuk ka vend ku sigurohem dhe shpëtoj nga Ti veçse tek Ti. O Allah! Kam besuar Librin Tënd të cilin Ti e zbrite, dhe nebijj-in (Lajmëtarin, Pejgamberin) Tënd të cilin Ti e dërgove. Nëse vdes atë natë do të jesh në Fitre (Islam/Fe të drejtë), dhe të jenë këto fjalët e fundit që i thua (para gjumit).” Une i perserita këto fjalë para Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), dhe kur mbërrita te: “O Allah! Kam besuar Librin Tënd të cilin Ti e zbrite” thash: dhe rasul-in (të Dërguarin) Tënd. Ai tha: “Jo (mos e ndërro)! (Thuaj) Dhe nebijj-in (Lajmëtarin) Tënd të cilin Ti e dërgove.”
Pasi që ende jemi në rubriken ku po e sqarojmë perkryerjen e lutjeve të transmetuara (në Kuran dhe Sunet), dëshiroj që lexuesit t’i dhuroj kuptimet e larta/sublime dhe parimet e paçmuara që përmban kjo lutje pejgamberike, të cilat disa dijetarë tentuan t’i përftojnë, me aq sa Allahu ia lehtësoi dhe mundësoi secilit nga ta. Prej tyre janë: El Hafidh Ibën Haxheri në “Fet’hul Barij” (11/110 . 112), El Kirmanij në “El Keuakib Ed Derarij sherh Sahih El Buharij” (3/106 . 109), Ibën Betali në “Sherh Sahih El Buharij” (1/360), dhe Ebu El Abas El Kurtubij në “El Mufhim lima eshkele min telhis kitabi Muslim” (7/37).
Prej fjalëve të tyre mund t’i përmbledhim këto dobi:
1) Në bashkimin mes abdesit dhe kësaj lutjeje ka indikacion për bashkimin mes dy pastrimeve, pastrimit trupor dhe atij shpirtëror; abdesi për pastrimin trupor, kurse dhikri (përmendja e Allahut) për pastrimin shpirtëror. Madje ai është më e mira me të cilën pastrohen zemrat. Allahu i Lartesuar thotë: “Ata që besojnë dhe zemrat e të cilëve, kur përmendet Allahu, qetësohen. Vërtetë, zemrat qetësohen kur përmendet Allahu” (Er Rra’d, 28). Tirmidhiu, menjëhere pasi që e transmeton këtë hadith (nr. 3574), thotë: “Në asnjë prej transmetimeve nuk di që është përmendur abdesi përveçse në këtë hadith.” Them: Ndoshta pikërisht kjo i referohet kësaj lidhje/përshtatje të hollë/precize, për të cilën dha shenjë edhe Ibën Haxheri.
2) Pasi që Teuhidi (njësimi i Allahut) është dhikri më i mirë, atëherë kjo lutje bashkoi gjashtë bazat e imanit (besimit), e që janë: Besimi në Allahun, Melaqet e Tij, Librat e Tij, të Dërguarit e Tij, Ditën e Fundit (Kiametit) dhe në kader-in (paracaktimin) e mirë dhe atë të keq.
Këtë e spikati El Kirmanij, dhe në vazhdim po e përmendin shkurtimisht shtjellimin e tij:
Besimi në Allahun dallohet qartazi nga thirrja: “O Allah!”.
Besimin në Librat e gjejmë tek fjalët e tij: “Kam besuar në Librin Tënd”.
Besimin në melaqe tek fjalët e tij: “të cilin e zbrite”; sepse meleku (engjëlli) është ai që zbret me fjalët e Allahut (te Pejgamberët), siç është e njohur. Allahu i Lartësuar thotë: “Nuk ka dyshim se ky (Kuran) është Zbritje e Zotit të botëve. Atë e zbriti Shpirti i besueshëm (Xhebraili)” (Esh Shuara: 192 – 193).
Besimin në të Dërguarit tek fjalët e tij: “dhe nebijj-in (Lajmëtarin, Pejgamberin) Tënd të cilin Ti e dërgove”. Këtu del sheshazi dobia e mosndërrimit të termit ‘nebijj-in (lajmëtarin) tënd’ me ‘resul-in (të dërguarin) tënd’, siç i ndodhi El Beraut; sepse, me gjithë dallimet që janë thënë mes Nebijj-it dhe Resul-it, meleku (engjëlli) nuk hyn nën emrin nebijj, përkundrazi hyn nën emrin resul. Kjo është përmendur në Kuran shumë herë, prej tyre është Fjala e Allahut të Lartësuar: “Allahu zgjedh të dërguar nga engjëjt dhe njerëzit; me të vërtetë, Allahu dëgjon dhe sheh gjithçka” (El Haxhxh: 75). Këtë e ka thënë Ibën Betali.
Besimin në Ditën e Fundit (Kiametit) në fjalët e tij: “me dëshirë/shpresë për Ty dhe me drojë nga Ti”. Dëshira/shpresa për Xhenetin dhe shpërblimin, dhe droja nga Zjarri dhe ndëshkimi.
Besimin në Kader (paracaktim) në fjalët e tij: “nuk ka vend ku sigurohem dhe shpëtoj nga Ti veçse tek Ti”. Këto dy të fundit i spikati El Kirmanij.
3) Në hadith sqarohet se Islami (dorëzimi) i jashtëm dhe ai i brendshëm duhet të jetë vetëm për Allahun, do të thotë: pastërtia/dëlirja prej njollave të kufrit (mosbesimit) dhe nifakut (dyfytyrësisë). Kjo kuptohet prej fjalëve të tij: “O Allah! Fytyrën time ta kam dorëzuar Ty”, kurse në transmetimin e Buhariut (7488) thotë: “O Allah! Nefsin (shpirtin) tim ta kam dorëzuar Ty, kurse fytyrën time e kam drejtuar vetëm kah Ti”. Pra, në këtë transmetim kemi dy fjali. Disa dijetarë termit nefs këtu i dhanë kuptimin e qenies (vetes), kurse termit fytyrë kuptimin e synimit dhe nijetit (qëllimit). Siç është thënë (në një poezi):
I kërkoj falje Allahut për mëkatet që nuk mund t’i numërojë Zotit të njerëzve, tek Ai drejtohet fytyra (qëllimi) dhe veprat
Prandaj, thuhet (në arabisht): Cilës fytyrë ia ke mësy? Do të thotë: Cilën anë e synon? Kurse disa të tjerë e thanë të kundërtën, duke e komentuar dorëzimin e nefsit me bindjen e brendshme, kurse drejtimin e fytyrës me bindjen e jashtme. Shiko “El Fet’h” në vendin që e përmendëm më lartë, dhe “Advau El Bejan” të Shejhut Muhamed El Emin Esh Shenkitij (1/420).
Edhe pse këto divergjenca nuk çojnë peshë shumë, mirëpo ndoshta mendimi i fundit është më afër së vërtetës. Edhe El Kirmanij anoi nga ky i fundit. Kjo sepse këto dy fjali janë cekur përmes krahasimit dhe korrelacionit, siç dha shenjë për të El Kurtubiu. Do të ishte krejt e kundërta sikur ato të vinin në fjali të ndara nga njëra tjetra, atëherë secila prej tyre do të merrte kuptimin e tjetrës, sipas rregullës: Nëse bashkohen (në një fjali) ndahen (kuptimet e tyre), ndërsa nëse ndahen (në fjali të ndryshme) bashkohen (në kuptim). Allahu e din më së miri.
Nga kjo dobi përfitohet se në lutjen me këto dy fjali ka njoftim që robi duhet t’ia dorëzojë tërësisht veten e tij Allahut, dhe kjo është kuptimi i “Vetëm Ty të adhurojmë”. Ibën Tejmije në “Mexhmu’ El Fetaua” (10/149), thotë: “Ibadet (adhurim) është emër përmbledhës i çdo fjale dhe vepre që Allahu e do dhe është i kënaqur më të, pavarësisht a janë ato të brendshme apo të jashtme.”
4) Në hadith ka sinjal për tevekulin (mbështetjen) në Allahun. Teuekuli i ka dy pjesë përbërëse: atë shqisore (reale), dhe atë kuptimore (konotacionale). Lënia në besim të çështjeve konceptuale Allahut është në fjalët e tij: “gjithë çështjen time ta kam besuar Ty”, kurse të çështjeve reale është në fjalët e tij: “shpinën time e kam mbështetur tek Ti”. Kurse e veçoi me shpinën, sepse është bërë e zakonshme për njerëzit që aty ku bazohen të mbështeten me shpinat e tyre. Pra, kuptimi i tij është, siç e shohim në “El Fet’h”: ‘Të jam mbështetur Ty në të gjitha çështjet e mia, dhe kjo është kuptimi i Fjalëve të Allahut të Patëmeta: “dhe vetëm prej Teje ndihmë kërkojmë”.’
5) Në hadith përmenden tri pjesët përbërëse të adhurimit: shpresa, frika, dhe dashuria. Shpresa në fjalët e tij: “me dëshirë/shpresë për Ty”, kurse frika në fjalët e tij: “dhe me drojë nga Ti”, dhe dashuria në fjalët e tij: “nuk ka vend ku sigurohem dhe shpëtoj nga Ti veçse tek Ti”. Sepse nuk kërkohet siguri veçse te dikush që e dashuron, sidomos kur dihet se besimtari nuk ik veçse te Allahu.
6) Pasi që ky dhikr përfshinë çdo gjë që është obligim të besohet, dorëzimin e brendshëm dhe të jashtëm për Allahun, dhe që të gjitha çështjet reale dhe konceptuale t’ia besojmë Atij, kjo i shpjegon fjalët e Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) në fund: “Nëse vdes atë natë do të jesh në Fitre”, sepse Fitre është vetë Feja Islame.
Ky është model/shembull hadithor për thëniet (lutjet) e transmetuara, kurse i pari ishte model Kuranor. Pra, shiko domethëniet e larta që ato i përfshijnë, sikur të gjithë njerëzit dhe xhindët të mblidheshin për të sjellë diçka të ngjashme nuk do të mundnin edhe sikur ta ndihmonin njëri tjetrin. Megjithëse, çfarë na është fshehur neve prej domethënieve që përfitohen dhe parimeve gjithëpërfshirëse është shumë më shumë.
Për këtë arsye dëshiroj, që në këtë kuptim, të transmetoj këtu një thënie të Muhelebit të cilën e transmeton Ibën Betali në “Sherh Sahih El Buharij” (1/365), i cili thotë: “Arsyeja pse Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) nuk lejoi të ndërroheshin fjalët e tij, është se ato janë burime të urtësisë dhe fjali gjithëpërfshirëse. Sikur të ishte e lejuar që në vend të fjalëve të tij të shpreheshim me fjalë të dikujt tjetër, atëherë kjo do ta humbiste dobinë e skajshmërisë së elokuencës që i ishte dhënë Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem).” Ibën Tejmije në “Mexhmu’ El Fetaua” (22/525) thotë: “Njeriu me më së shumti të meta është ai i cili e bën traditë të tij një lutje që nuk është transmetuar nga Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), edhe nëse disa dijetarë e kanë bërë traditë të luten me të, duke i lënë kështu lutjet pejgamberike të cilat i kishte bërë traditë t’i thoshte Zotëria i bijve te Ademit (njerëzve), Imami (Prijësi) i krijesave dhe argumenti i Allahut tek robërit e Tij.”
Prej dobive më të mëdha të këtij hadithi është se Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) e ndaloi El Beraun që ta nderrojë qofte edhe një fjalë prej lutjes së tij, edhe pse ndërrimi ishte mes dy termave të përafert në domethënie. El Berau tha: “Thash: dhe resul-in (të Dërguarin) Tënd. Ai tha: “Jo (mos e ndërro)! (Thuaj) Dhe nebijj-in (Lajmëtarin) Tënd të cilin Ti e dërgove.” Atëhere si ka mundësi që dikush, pas kësaj, të shpikë për njerëzit lutje që nuk jan[ prej sunetit?!!
E njëjtë është edhe çështja me shpërblimet që Ligjvënësi i Urtë ka caktuar për numrin e veçantë të dhikreve (lutjeve). Ibën Haxheri kur flet në “El Fet’h” (2/330) rreth tesbihut (tespive) pas namazit, thote: “Prej kësaj përftohet se duhet të merret në konsideratë respektimi (zbatimi) i numrave unik (të vecantë) të lutjeve (dhikreve). Përndryshe, do të ishte e mundur t’iu thuhej atyre: shtojani kësaj edhe tridhjetë e tre tehlile (la ilah il-lAll-llah)[5]. Prandaj, disa dijetarë thanë: Neëe dikush shton më shumë se numrat e transmetuar për të cilët është caktuar shpërblim i veçantë, si dhikri (thëniet) pas namazeve, atëherë ai nuk arrin ta marr këtë shpërblim (të veçantë); sepse ka mundësi që këta numra të kenë nje urtësi dhe veçanti e cila humbet nëse tejkalohet ky numër…Disa dijetarë për këtë kanë sjellë shembullin e një ilaçi i cili ka një ukije (31.1 g) sheqer. Nëse atij i shtohet një ukije tjetër atëherë nuk do të kishte dobi përdorimi i tij. Mirëpo, nëse ai gjatë përdorimit të këtij ilaçi do të mjaftohejë me vetëm një ukije (sheqer), atëherë ai ilaç do ishte i dobishëm, kurse pas kësaj le të përdorë sheqer sa të dojë. Këtë e ndihmon edhe fakti se nëse dhikret (lutjet) heterogjene (të përziera) janë transmetuar me numër të vecantë dhe është urdhëruar të thuhen me radhë të gjitha së bashku, atëherë nuk është mirë të shtohet diçka më shumë, sepse kjo e shkëputë këtë radhitje, dhe ka mundësi që në radhitjen e tyre të ketë një urtlsi të veçantë e cila humbet me humbjen e saj (radhitjes). Allahu e di me se miri.”
Shumë dijetarë kanë tërhequr vërejtjen së është e domosdoshme të mjaftohet me thëniet pejgamberike që janë transmetuar rreth dhikreve (lutjeve); sepse ato janë sheriat (fe) për neve. Më tej ata argumentuan edhe me hadithin të cilin e transmeton Muslimi (2137) nga Semure bin Xhundubi, ku Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) thotë: “Fjalët më të dashura te Allahu jane katër: SubhanAllah (I Patëmeta është Allahu), Elhamdu li-lah (I gjithë falenderimi dhe lavdia i takon Allahut), La ilahe il-lAll-llah (Nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut), dhe All-llahu Ekber (Allahu është me i madh se çdo gjë). Me cilëndo që të fillosh nuk dëmtohesh.” Argumentimi me këtë hadith bëhet me fjalët e fundit të tij: “Me cilëndo që të fillosh nuk demtohesh”, ku tekstualisht tregon se duhet të kufizohemi në fjalët të cilat i Allahu i do, pa shtuar dhe pa e munguar qoftë edhe një fjalë, përveç në rastet kur argumentet e lejojnë këtë. Kjo, sepse Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) na njoftoi se Allahu i do këto fjalë, e besimtari zgjedh për veten e tij atë që Allahu dhe Pejgamberi i Tij kanë zgjedhur për të. Allahu thotë: “Nuk i takon asnje besimtari apo besimtareje te vertete qe, kur Allahu dhe i Derguari i Tij vendosin per nje ceshtje, ata te kene te drejte te zgjedhin ne ate ceshtje te tyren” (El Ahzab: 36).
Ibën Kethiri kur e komenton këtë ajet thotë: “Ky ajet i përfshin të gjitha çështjet. Kjo, sepse kur Allahu dhe i Dërguari i Tij gjykojnë për një çështje, atëherë askujt nuk i lejohet ta kundërshtojë atë, që të ketë zgjedhje, mendim apo fjalë të tij (që e kundërshton atë).” Gjithashtu, ky hadith tekstualisht aludon se, veçanërisht, kufizimi në radhitjen e këtyre fjalëve, nuk është i nevojshëm. Kurse, me konotacionin (domethënien) e tij aludon se kufizimi në radhitjen e dhikreve (lutjeve) tjera është esenca të cilës shokët e Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), i përmbaheshin. Më lartë përmendëm diçka prej kësaj. Kur i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) e kuptoi prej tyre këtë, për shkak të pasimit të rreptë të sunetit dhe për shkak se ata ndaleshin (nuk shtonin) në shkronjat e fjalëve pejgmaberike, ua sqaroi se radhitja e fjalive në këtë lutje të veçantë, njërën pas tjetrës, nuk është e nevojshme, prandaj edhe e përjashtoi (nga rregulli i përgjithshëm) dhe e mohoi dëmin për atë i cili nuk i radhit. Kjo çështje (të kufizuarit në fjalët pejgamberike, në numrin dhe radhitjen e tyre ashtu siç janë transmetuar) është rruga e drejtë e ithtarëve të pasimit (të sunetit), të cilët shpresojnë se Allahu do t’ua pranojë ato.
Sa i përket lutjes së njeriut për nevojat e tij, të cilat gati se janë të pakufizuara, padyshim që është e lejuar përderisa nuk shoqërohet me ndonjë ndalesë fetare; sepse Allahu thotë: “Zoti juaj ka thënë: “Lutmuni Mua, se do t’ju përgjigjem!” (Gafir: 60). Me kusht që përvojën e tij me këto lutje të shpikura të mos e bëjë sunet (traditë) për veten e tij e as për dikë tjetër, edhe nëse ai gjen një lloj përgjigjeje dhe efekti në to, sepse përvoja nuk është prej burimeve të sheriatit (fesë). Nuk lejohet të thuhet: kjo lutje është provuar (se ajo përgjigjet), me qëllim që të caktohet si lutje për njerëzit, sepse Allahu nuk i lejon askujt, pas Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), të ligjësojë (gjëra) për dikë tjetër, dhe Ai ka thënë: “A kanë ata ortakë (së bashku me Allahun), të cilët u kanë caktuar një fe që nuk e ka lejuar Allahu?!” (Esh Shura: 21).
Ibën Alani në “Sherh El Edhkar” (1/17) i transmeton disa fjalë madhështore të El Kadij Ijadit në këtë kuptim, ku thotë: “Allahu lejoi që të lutet, dhe në Librin e Tij ua mësoi lutjet robërve të Tij, gjithashtu edhe Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), ua mësoi lutjet umetit (pasuesve) të tij, kështu që në këtë çështje u bashkuan tri gjëra: dija rreth teuhidit, dija rreth gjuhës (arabe) dhe të këshilla për umetin, prandaj, nuk i lejohet askujt që t’ia kthejë shpinën lutjeve të Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Nga ky pozicion shejtani i mashtroi njerëzit, duke ua caktuar dhe përgatitur atyre disa njerëz të së keqes, të cilët shpikën për ta lutje përmes të cilave ua hoqi mendjen nga pasimi i Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Ndërsa belaja më e madhe është referimi, kur ata ua adresojnë këto lutje Pejgamberëve dhe njerëzve të mirë duke thënë: lutja e Nuhit, lutja e Junusit, lutja e Ebu Bekrit! Frikësojuni Allahut për veten tuaj, dhe mos punoni veçse me hadithe të sakta.”
Më tej, këto fjalë (të El Kadij Ijadit) janë mësim për ata që ia kthejnë shpinën thënieve pejgamberike, të cilët janë zgjeruar në shpikjen e dhikreve dhe lutjeve, e që janë magjepsur nga fjalët e njerëzve, sidomos kur ata dërdëllisin me asonancë. Gjithashtu, ato janë paralajmërim i rreptë për ata që shfrytëzojnë injorancën e masës (së pashkolluar) dhe dashurinë e tyre për dhikr-in (përmendjen e Allahut), në mënyrë që t’u shesin atyre lutje[6] të ndryshme për t’i mbushur xhepat e tyre. Kurse i lumtur është ai që e pason sunetin, dhe është i bindur se ai (suneti) është gjëja më e mirë me të cilën njerëzit dhe xhindët e adhurojnë Allahun.
Njerëzit më të mirë të këtij umeti (sahabët) ishin që më së shumti kujdeseshin në pasimin e lutjeve pejgamberike ashtu siç i kishte shqiptuar i Përzgjedhuri (Muhamedi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Transmetohet nga Nafiu se: “Një njeri, që ishte në krah të Ibën Umerit, teshtiu dhe tha: Elhamdu lil-lah (i gjithë falënderimi dhe lavdia i takon Allahut) uesselamu ala resulil-lah (dhe selami qoftë mbi të Dërguarin e Allahut). Ibën Umeri i tha: Edhe unë them: Elhamdu lil-lah uesselamu ala resulil-lah, mirëpo nuk na ka mësuar kështu i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Ai në mësoi që të themi (pas teshtitjes): ‘Elhamdu lil-lah ala kul-li hal (hamdi i takon Allahut në çdo gjendje)’.” Transmeton Et Tirmidhiu (2738) dhe Albani e vlerëson të saktë po aty.
Sa i përket çështjes se lutjet e njerëzve nuk shpëtojnë nga mangësia, unë po e sjell për të një shembull që është i përkryer dhe bindës. Transmeton Muslimi (2688) nga Enesi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se: “I Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) vizitoi një burrë prej myslimanëve të cilit i ishte shterur zëri aq shumë sa që mezi dëgjohej, si një zog i vogël. I Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i tha: ‘A je lutur për diçka apo ke kërkuar nga Allahu diç?’ Tha: Po! Kam thënë: O Allah! Atë dënim me të cilin do të më ndëshkosh në ahiret (jetën e ardhme) ma shpejto në dynja (jetën e kësaj bote). I Dërguari i Allahut tha: ‘SubhanAllah (I Patëmeta është Allahu) nuk mund ta përballojmë atë! Sikur të thoshe: O Allah! Na jep prej të mirave të dynjasë dhe prej të mirave të Ahiretit, dhe na ruajë nga ndëshkimi i Zjarrit.’ Enesi tha: Ai e luti Allahu me këtë lutje dhe Allahu e shëroi.”
Ky ishte sahabij dhe gati e shkatërroi veten e tij në dynja kur e zgjodhi këtë lutje e cila në pamjen e jashtme ishte e mirë, sepse tregonte për frikën e tij nga Allahu. Mirëpo, kush është ai që mund ta përballojë ndëshkimin e Allahut?! Pra, kur sahabiu, i cili ishte në shoqëri të Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), ishte i prirë për të gabuar në zgjedhjen e lutjeve nga vetja e tij, atëherë si qëndron puna me të tjerët (që nuk janë sahabe)?! Allahu është Mbrojtësi i Vetëm.
Përktheu: Lulzim Perçuku
__________________________________________
[1] Kjo temë është shkëputur nga libri ‚Min kul-li suretin faide – Prej çdo sureje përfitojmë së paku një dobi. i shejhut AbdulMalik bin Ahmed Ramadani.
[2] Qëllimi me përmbledhëse-përjashtuese (ndaluese) është kur definicioni për një çështje i përmbledh të gjitha segmentet për atë përkufizim, kurse i ndalon/përjashton të gjitha të tjerat që nuk i përkasin atij, sh.p.
[3] Transmetuar nga autorët e suneneve, kurse Albani e vlerëson të saktë në “Hutbetu el Haxhe”.
[4] Transmetuar nga Tirmidhiu (3529) dhe El Hakimi (1/513) të cilët edhe e vlerësojnë të saktë. Shiko “Es Silsile Es Sahiha” të Albanit (2763).
[5] Këtu është fjala për hadithin ku Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i këshillon të varfëritë që nëse dëshirojnë të arrijnë shpërblimin e sadakasë që e japin të pasurit, atëherë le të thonë pas çdo namazi nga tridhjetë e tre herë subhanAll-llah, elhamdu lil-lah, dhe All-llahu Ekber, sh.p.
