Shejh Salih bin AbdulAziz Alu Esh-Shejh (Allahu e ruajt)
Pyetje: Cili është vendimi (fetar) për atë që e vë ajetul kursij- in në veturë apo vë ndonjë copë letre/pllake ku janë të shkruara lutje të ndryshme, si: lutja e hipjes mbi mjetin e udhëtimit, lutja e udhëtimit, etj?
Përgjigje: Kjo duhet të shtjellohet: nëse ai i vë këto gjëra në mënyrë që t’i mësojë përmendsh dhe që t’i bie ndërmend leximi i tyre, atëherë lejohet një gjë e tillë. Si gjendja e atij që e vë mus’haf-in në pjesën e përparme të veturës apo afër vetes, kështu që, në momentin kur atij apo ndokujt që është me të i jepet rasti për leximin e tij, ai e lexon atë.
Kjo gjë është e lejueshme dhe s’ka gjë në veprimin e saj. Mirëpo, nëse këto gjëra i vë me qëllim që t’ia largojnë të këqijat, atëherë kjo hyn brenda meselesë lidhur me vendimin (fetar) mbi vënien e hajmalive nga Kurani, ndërkohë që neve tashmë e dimë se sipas mendimit më të saktë të dijetarëve, një gjë e tillë nuk është e lejueshme dhe ndalohet.
Pyetje: Cili është vendimi (fetar) për atë i cili e porosit ndokënd që t’ia gjej dikë me qëllim që t’i bëj rukje atij, (domethënë) pa e kërkuar vetë (drejtpërdrejtë) rukje-n nga rukje-xhiu. A është kjo (kërkesë e tij) e ngjashme me të atyre që kërkojnë t’u bëhet rukje?
Përgjigje: Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) kur i përshkroi të shtatëdhjetëmijtët, të cilët do të hyjnë në Xhenet pa dhënë llogari dhe pa u dënuar tha: “Ata janë të cilët nuk kërkojnë t’u bëhet rukje”. Dhe kuptimi i përgjigjes së pyetjes i shkon pas kuptimit të arsyes. Kjo sepse ata nuk e kërkuan rukje-n për shkak se në zemrat e tyre ishte rrënjosur se atyre u mjafton vetëm Allahu dhe se nuk kanë nevojë për krijesat, andaj për largimin e fatkeqësive që i kanë goditur, zemrat nuk i lidhën tek to. Siç ta kam përmendur më herët (gjatë shpjegimit), arsyeja vërtitet rreth lidhjes së zemrës së atij të cilit i bëhet rukja, për personin që bën rukje, apo për vetë rukje-n në mënyrë që t’i largohet ajo që e ka goditur apo të mbrohet nga ndonjë e keqe e cila pritet të ndodhë. Prandaj duke u bazuar në këtë që u tha, dy gjendjet janë të njëjta. Domethënë: ai është kërkues (i rukje-s), pavarësisht se a e ka kërkuar vetë atë apo përmes dikujt tjetër. Dhe zemra është e lidhur për atë, të cilit i kërkohet rukja, pavarësisht se a bëhet (kërkesa) në mënyrë të drejtpërdrejtë apo nëpërmjet dikujt tjetër.
Pyetje: Çfarë është gjykimi lidhur me personin familja e të cilit i thotë: “Ther ndonjë gjë dhe shpërndaje mishin e saj nëpër varfanjakë”, me qëllim që të largohet fatkeqësia që i ka goditur? A lejohet ky lloj nijeti?
Përgjigje: Kjo çështje duhet të shtjellohet, sepse, nëse therja e kafshëve bëhet nga aspekti i lëmoshës dhe jo për t’u mbrojtur nga ndonjë gjë (fatkeqësi) ardhja e së cilës pritet apo për largimin e ndonjë gjëje (fatkeqësie) e cila veçse ka ndodhur, pra, bëhet nga aspekti i lëmoshës dhe i dhënies së ushqimit varfanjakëve, atëherë s’ka gajle në këtë dhe kjo hyn nën përgjithësimin e argumenteve të cilat nxisin në dhënie të ushqimit dhe tregojnë për vlerën e dhënies së ushqimit për të varfrit.
Mirëpo, nëse therja bëhet për shkak se në shtëpi ka njeri të sëmurë dhe kafsha theret me qëllim që të largohet ajo çfarë ndjen i sëmuri prej mundimeve (dhembjeve), atëherë kjo nuk lejohet, bile është haram, sepse duhet të mbyllen rrugët që shpijnë në gjëra të ndaluara.
Kjo sepse shumica e njerëzve, kur kanë ndonjë sëmundje, therin kafshë për shkak të mendimit të tyre se sëmundjen ua kanë shkaktuar xhinët apo ndonjë i ligë (dëmtues) prej dashakeqësve. Ata mendojnë se, nëse therin ndonjë gjë dhe derdhin gjakun e saj, do të largohet e keqja apo ajo çfarë u ka shkaktuar ai njeri i lig. Pa dyshim se një bindje (besim) si kjo është haram dhe nuk lejohet.
Andaj lidhur me therjen e kafshës me qëllim të largimit të sëmundjes dhe shpërndarjes së mishit të saj si lëmoshë për të sëmurin, duke qenë se kjo është gjendja e saj, dijetarët thanë: “Ajo është haram dhe nuk lejohet, për shkak të mbylljes së rrugëve që shpijnë drejt gjërave të ndaluara.”
Ngjashëm me këtë, nëse therja bëhet për largimin e ndonjë fatkeqësie që pritet të ndodhë, si p.sh. nëse në njërin prej vendeve ka rënë një sëmundje e caktuar e pastaj njeriu ther kafshë për t’u mbrojtur nga ajo, apo në anët që e rrethojnë shtëpinë ka diçka që nuk i lë rehat, apo ndonjë hajn u ka ra në qafë shtëpive, apo çfarëdo shqetësimi tjetër që i godet ato, dhe njeriu ther kafshë dhe mishin e saj e shpërndan si lëmoshë, me qëllim që të largohet e keqja që i ka kapluar, kjo, gjithashtu, nuk është e lejueshme dhe ndalohet, me qëllim që të mbyllen rrugët (mënyrat) që çojnë drejt gjërave të palejueshme. Sepse ka prej njerëzve që therin për të larguar shqetësimet që ua shkaktojnë xhinët, e kjo është shirk ndaj Allahu të Lartësuar.
E nëse thuhet: çfarë kuptimi ka hadithi që e transmeton Ebu Daudi dhe të tjerët me zinxhir të cilin disa prej dijetarëve e bëjnë të mirë e disa të dobët, ku Profeti (sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem) thotë: “Mjekojini të sëmurët tuaj përmes lëmoshës!”[1] A hyn në të derdhja e gjakut (therja e kafshëve) duke marr parasysh se në të ka metodë që shpie drejt besimeve të kota?
(Përgjigjja) Dihet se feja ka ardhur me mbylljen e rrugëve (metodave/mënyrave) që shpijnë në shirk dhe gjithashtu ka ardhur me hapjen e rrugëve që shpijnë drejt mirësisë. Andaj, çdo rrugë që shpie në shirk apo në besime (bindje) të kota është e ndaluar.
Pyetje: Çfarë është vendimi (fetar) për enët në të cilat ka ajete të shkruara dhe të cilat shiten nëpër disa lokale tregtare?
Përgjigje: Gjendja e këtyre enëve ndryshon, andaj nëse njeriu i përdor ato për të kërkuar bekim nga ajetet e shkruara në to duke e mbushur enën me ujë, pastaj duke e pirë atë, meqë uji i ka prekur ajetet, atëherë kjo është prej rukje-s së paligjshme. Sepse rukja e ligjshme është kur ajetet i këndohen ujit, ndërsa këto ajete (të shkruara) nuk janë futur në ujë, përkundrazi janë (vetëm) të shkruara në atë enë të metaltë apo të bakrit. Dhe prekja e ujit për ato shkrime qofshin ajete apo lutje, nuk e bën atë të bekuar apo si ujë të cilit i është lexuar (Kurani/lutjet). Prandaj, nëse këto enë përdorën për këtë qëllim, rukja është e paligjshme.
Ndërsa nëse i mbanë për hijeshi apo i merr për t’i lënë në shtëpi apo për t’i varur, këtë e kanë urryer shumë nga dijetarët, sepse Kurani nuk ka zbritur për t’i dekoruar enët apo muret me të, por ka zbritur për t’u udhëzuar përmes tij, ashtu siç thotë më i Larti: “Në të vërtetë, ky Kuran udhëzon drejt asaj që është më e mira…” (El-Isra’, 9).
Pyetje: Çfarë është vendimi (fetar) për atë që e mbanë mus’haf-in brenda dollapit të veturës duke besuar se ai ndikon në pengimin e syrit të ligë apo fatkeqësisë?
Përgjigje: Nëse me vendosjen e mus’haf-it brenda dollapit të veturës apo në çfarëdo ane tjetër të saj, ai ka për qëllim që me këtë të mbrohet nga mësyshi, atëherë kjo është prej bërjes së mus’haf-it si hajmali. Më parë (gjatë shpjegimit) është përmendur vendimi për hajmalitë nga Kurani dhe se mendimi i saktë është se nuk lejohet që Kurani të bëhet hajmali. Nuk bën të mendohet se prania e Kuranit në ndonjë vend e pengon syrin e ligë, mirëpo ajo që e pengon syrin është leximi i tij, lutjet e ligjshme, kërkimi i mbrojtjes nga Allahu i Madhërishëm dhe gjëra të tjera të kësaj natyre, të cilat janë transmetuar për rukje-n.
Kështu, arrijmë në përfundim se vendosja e mus’haf-it brenda veturës duke pasur për qëllim mbrojtjen nga syri i ligë, hyn në gjërat e ndaluara dhe është bërje e hajmalive nga Kurani. Mirëpo, pasi që Kurani nuk është i krijuar, por është fjalë e Allahut të Madhërishëm, kjo hajmali nuk kalon në shirk, por vetëm ndalohet, sepse Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) nuk e përdori Kuranin në këtë mënyrë dhe nuk e vari atë në qafat e sahabëve, qofshin ata të mëdhenj apo të vegjël. Dhe ai (sal-lAllahu alejhi ue sellem) as nuk lejoi dhe as nuk udhëzoi që Kurani t’u varet atyre në gjoks, apo në
gjymtyrët e trupit, apo në bark. Është e ditur se sikur kjo të ishte ilaç i ligjshëm, apo rukje e hajmali e lejueshme, atëherë do të tolerohej, aq më tepër kur sahabët kishin nevojë të madhe për të; meqë varja e Kuranit (në trup) është më e lehtë sesa hulumtimi për ndonjë person që bën rukje dhe kërkimi i saj nga ai, të cilit ndoshta duhet t’i jepet ndonjë gjë për shkak të rukje-s apo ndoshta ai vetë kërkon shpërblim (në të holla, etj).
Pra, pasi që kjo është më e lehtë dhe Profeti (sal-lAllahu alejhu ue sel-lem) nuk i udhëzoi drejt më të lehtës, ndërkohë që ai është dërguar si lehtësues, atëherë, përmes përmbajtjes së argumenteve që u përmendën, bëhet e ditur se kjo është prej llojit të rukje-s së paligjshme. Allahu e di më së miri.
Pyetje: Ka të ngjarë që ithtarët e bidatit, për besimin e tyre se Allahu është në çdo vend, të argumentojnë me fjalinë e ardhur në hadith: “sikur shtatë qiejt dhe çdokush që banon në to përveç Meje”. Si duhet t’u kundërpërgjigjemi atyre?
Përgjigje: Shtatë qiejt e përmendur në fjalën e Allahut të Madhërishëm në hadithin kudsij: “O Musa, sikur shtatë qiejt dhe çdokush që banon në to përveç Meje…” janë shtatë qiejt e njohur, të cilët janë njëri mbi tjetrin. Ndërsa me fjalën e Tij: “dhe çdokush që banon në to” kihet për qëllim banimi abstrakt (kuptimor). Domethënë: ata që i mbushin ato (shtatë qiejt) me tesbih (subhanAllah), tehlil (la ilahe il-lAllah), me përmendje të Allahut dhe me adhurim ndaj Tij. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) në një hadith të vërtetë thotë: “Qielli lëshoi zë (kërciti) dhe ai e meriton një gjë të tillë (duhet të bëj një gjë të tillë), meqë s’ka në të hapësirë sa katër gishta, veçse një engjëll është në këmbë apo në sexhde apo në ruku’.”[2] Pra, në qiell ka banorë të shumtë të cilët e mbushin atë me adhurim ndaj Allahut të Lartësuar. Allahu i Madhërishëm në fillim të kaptinës El-En’am thotë: “Ai është Allahu (i vetmi i adhuruar i Vërtetë) në qiej dhe në Tokë; Ai di çfarë fshihini dhe çfarë tregoni, si dhe atë që bëni (prej të mirave e të këqijave)” (El-En’am, 3). Pra, Allahu i Madhërishëm është i Adhuruari në qiej dhe në Tokë.
Përjashtimi i ardhur në fjalën e Tij: “sikur shtatë qiejt dhe çdokush që banon në to përveç Meje” ka mundësi t’i kthehet Qenies (së Allahut) apo cilësive (të Tij). Është e ditur se argumentet aludojnë në atë se Allahu i Madhërishëm është ngritur dhe qëndron mbi Arsh-in (Fronin) e Tij, është i shkëputur nga krijesat e Tij dhe se qiejt janë pjesë e krijimit të Tij.
Prandaj, përmes kësaj që u përmend, bëhet e ditur se fjala e Allahut: “dhe çdokush që banon në to përveç Meje” kthehet tek mbushja e qiellit me cilësitë e Tij dhe me adhurimin e ibadetin që Ai i meriton. Gjithashtu, kthehet tek ato që gjenden në qiej, si: dija, mëshira, fuqia e Allahut, rregullimi dhe drejtimi i Tij i çështjeve dhe kuptime të tjera të kësaj natyre.
Përktheu: Petrit Perçuku
