Dyshimi i parë: “Ne nuk i bëjmë shirk Allahut asgjë…”
Thonë: “Ne nuk i bëjmë shirk Allahut asgjë dhe askënd, përkundrazi, mohojmë se askush përveç Allahut nuk furnizon, nuk krijon, nuk sjell dobi e dëm, Ai në këtë çështje nuk ka ortak. (Besojmë se) As vetë Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem për veten e tij nuk e ka zotëruar dëmin e dobinë. E mos të flasim për të tjerët, siç është Abdul Kadër el Xhejlani dhe të tjerë. Mirëpo, jemi mëkatarë, ndërsa njerëzit e mirë kanë pozitë tek Allahu dhe përmes tyre ne kërkojmë prej Tij atë që dëshirojmë.” Kundërpërgjigja: Ata që i ka luftuar Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem, pra mushrikët e Mekës, kanë pohuar atë që pohojnë këta, kanë besuar atë që besojnë këta (ithtarët e së kotës), gjithashtu kanë pohuar se idhujt që i kanë adhuruar nuk kanë hise në drejtimin dhe zotërimin e universit, por qëllimi i tyre ka qenë ndërmjetësimi i tyre për ta tek Allahu, pra kur u janë drejtuar me adhurime kanë pasur për qëllim ndërmjetësimin e tyre tek Allahu.
-“Ne nuk i bëjmë shirk Allahut asgjë dhe askënd” kur thonë kështu kanë për qëllim shirkun në rububije, andaj thonë “mohojmë se askush përveç Allahut nuk furnizon, nuk krijon, nuk sjell dobi e dëm, Ai në këtë çështje nuk ka ortak”. Duhet ditur se fjala shirk e ka një të vërtetë sheriatike, që e ka sqaruar sheriati dhe për të cilën kanë ardhur tekste të shumta në Kuran e sunet, mirëpo ky realitet i shirkut është shtrembëruar nga forma e vërtetë. Sipas Kuranit e sunetit, fjala ishrak apo shirk, nënkupton: marrjen dikë tjetër si të barabartë (nid) me Allahun në dashuri e adhurim. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem është pyetur: “Cili është mëkati më i madh?” dhe është përgjigjur: “Bërja e dikujt si të barabartë me Allahun, kurse Ai është i Cili të ka krijuar.” Pra, bërja sherik Allahut (sajimi i dikujt si ortak Allahut në zotërim, në adhurim dhe në emrat e cilësitë e Tij). Në tekstet fetare, kur flitet për shirkun, nganjëherë është qëllimi për shirkun në uluhije, nganjëherë në rububije, nganjëherë në esma we sifat (në të gjitha është i ndaluar).
Arabët e kanë kuptuar se shirku është i ndaluar në të tri llojet e tij, mirëpo pastaj te muslimanët kanë hyr librat e filozofisë greke (të Aristotelit, Platonit). Qëllimi i kryesor që has në ato libra është besimi në Një Krijues (teuhidi Rububije). Kjo ideologji ka depërtuar te muslimanët. Por, pastaj te muslimanët ka lind një problem, kanë thënë: “Si të bëjmë bashkë mes sheriatit dhe këtyre librave (intelektit të këtyre filozofëve)?” Në këtë mënyrë kanë përzier mes tyre dhe kanë nxjerrë një shkencë që quhet ilmul kelam – shkenca e të folurit. Në këtë përzierje kanë vendosur sheriatin dhe mendjen e njeriut në një nivel, në një pozitë, duke barazuar. Kanë thënë se sheriatin duhet ta shikojmë përmes mendjes/intelektit, ndërsa çështjet që kanë të bëjnë me intelektin duhet t’i shikojmë përmes sheriatit, dhe kanë thënë se qëllimi parësor është se njeriu duhet së pari të shikojë në këtë univers. Kështu mutekelimunët (ata që ndjekin këtë shkencë) kanë pajtueshmëri në këtë pikë, dhe thonë se obligimi i parë i njeriut nuk është besimi në Allahun menjëherë, mirëpo duhet së pari njeriu të shikojë, të analizojë e shqyrtojë krijimin e universit dhe pastaj përmes kësaj të vijë në përfundim se ekziston Allahu. Ky është bërë parim bazë tek ta.
Pastaj i janë kthyer komentimit të fjalës La ilahe ilAllah. Në sheriat kanë parë se kjo fjalë është baza e të gjitha bazave, ndërsa te fjalët e filozofëve kanë parë se baza kryesore është pohimi i Allahut, i Krijuesit (siç e quajnë Shkaku i të gjitha shkaqeve). Duke qenë se ata kanë besuar se sheriati është i saktë por edhe mendja është e saktë, atëherë fjalën e teuhidit e kanë komentuar me Shkakun e shkaqeve dhe kanë thënë se përderisa obligimi parësor në sheriat është fjala La ilahe ilAllah kurse te filozofët obligimi parësor është që njeriu të shikojë/studiojë këtë univers, andaj kuptimi i fjalës La ilahe ilAllah qenka: Nuk ka Krijues apo Zot tjetër përveç Allahut, pra të pohohet se universi ka një Krijues, apo se nuk ka të Fuqishëm për shpikje e krijim përveç Allahut. Pastaj, në gjuhën arabe kanë gjetur se fjala Ilah nuk ka kuptimin Krijues, andaj kanë hulumtuar me tej në të dhe kanë parë se fjala Ilah nganjëherë vjen në kuptimin alih (që bën tjetrin të jetë në konfuzion, mëdyshje),[1] andaj kanë ardhur në përfundim: Nuk ka Krijues apo të fuqishëm për krijim e shpikje përveç Allahut, ngase Ai është i Cili mendjen e njeriut e lë në konfuzion (nuk ka mundësi të arrijë deri te realiteti i Allahut, të dijë se si është). Pra, (sipas asaj që u tha) kur njeriu ndalet dhe studion universin e mediton, sheh se mendja e tij është në konfuz, nuk arrin të dijë realitetin e Allahut, mirëpo arrin në përfundimin se Krijuesi ekziston. Andaj thonë se në këtë pikë po takohet sheriati dhe mendja e këtyre filozofëve. Si rrjedhojë, shirku që nxjerrë prej fesë, tek ta është besimi se ka dikush tjetër që krijon sikurse Allahu, apo që është i fuqishëm për krijim sikurse Allahu, apo se ka dikush tjetër të Cilit mendjet e njerëzve nuk arrijnë t’ia dinë realitetin, janë konfuzë; vetëm në këtë rast njeriu bën shirk dhe del nga feja, vetëm kur bën shirk në rububije, dhe këtë e kanë shkruar shumë (mutekelimunët) në librat e tyre.
Pastaj këtë e kanë përcjellë esharitë dhe maturiditë.
Ky përfundim ka sjellë një rrezik shumë të madh për umetin islam, i cili është përhapur shumë në mesin e muslimanëve, saqë shumë muslimanë besojnë se fjala “ilah” nuk do të thotë: i Adhuruar, porse kuptimi i fjalës La ilahe ilAllah është vetëm të besosh se nuk ka Krijues dhe të fuqishëm për krijim përveç Allahut, apo se nuk ka të vetëmjaftueshëm (për të Cilin kanë nevojë të gjithë) përveç Allahut. Kështu të qenit rob i Allahut e kanë nxjerr prej fjalës La ilahe ilAllah, e kanë përjashtuar, dhe e gjithë kjo ka sjellë devijim të madh në umetin islam, saqë kjo fjalë tek ta është vetëm të mohohet se ka Krijues tjetër përveç Allahut dhe se nuk është mohim nëse dikush tjetër meriton adhurimin përveç Allahut. Shirku tek ta (bidatxhitë) është vetëm atëherë kur beson se ka një Zot apo Krijues tjetër përveç Allahut, pra nëse i bën shirk Allahut në rububije, kaq, kurse shirku në adhurim nuk kundërshton teuhidin. Ndërsa, se pse janë llogaritur mushrikë arabët e xhahiljetit, sipas tyre është se kur kanë adhuruar idhujt në vend të Allahut apo krahas Tij, nuk e kanë njësuar Allahun me rububije, pra se mushrikët kanë adhuruar idhujt ngase kanë menduar/besuar se ata e ndajnë rububijen me Allahun. Pse mushrikët e Mekës nuk kanë thënë La ilahe ilAllah, sipas tyre është sepse këta idhuj (që i kanë adhuruar) kanë besuar se kanë hise në rububije. Pra, ilahijen e kanë komentuar me rububije. Dhe kur e kanë komentuar fjalën La ilahe ilAllah, e kanë komentuar vetëm me gjërat që kërkon rububija. E gjitha kjo është rezultat i përzierjes mes sheriatit dhe filozofisë greke (që përmendëm më lartë).
Kundërpërgjigja e dyshimit është:
Së pari t’i sqarohen vendet në të cilat fjala shirk ka ardhur në Kuran, me çfarë kuptimi ka ardhur. Kur Allahu mohon shirkun në Kuran dhe Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem në sunet, me çfarë kuptimi e kanë mohuar? E kanë mohuar në të tri kuptimet që kemi përmendur: shirkun në rububije, shirkun në uluhije dhe shirkun në esma we sifat. Për secilin ka argumente nga Kurani e suneti. E nuk është ky mohim vetëm në shirkun rububije. Gjëja e dytë është që t’i sqarohet kuptimi i fjalës shirk në Kuran dhe sunet. Dhe e treta është që t’i sqarohet devijimi që ka ndodhur në mesin e muslimanëve, pra fjala shirk dhe ishrak është shtrembëruar në kuptim e domethënie, i është dhënë një kuptim i kot dhe si rezultat fjala e teuhidit La ilahe ilAllah është kuptuar me kuptim të gabuar (siç përmendëm më lartë) dhe se qëllimi i saj është vetëm mohimi në shirkun rububije.
– “Besojmë se) As vetë Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem për veten e tij nuk e ka zotëruar dëmin e dobinë.” Ata kanë besuar se nuk ka mundësi t’i sjellë dëm a dobi dikujt në mënyrë të pavarur prej Allahut, nuk ka mundësi të na japë diçka apo të na privojë prej diçkaje në mënyrë të pavarur. Mirëpo, çfarë më tej? Kanë besuar se Pejgamberi salAllahu alejhi alejhi ue selem mund të na japë diçka përmes rrugës së ndërmjetësimit, rrugës së afrimit, duke arsyetuar me faktin se shpirtrat e të devotshmëve janë tek Allahu, kanë pozitë tek Ai, dhe duke qenë se kanë pozitë tek Allahu atëherë mund të ndërmjetësojnë për ta tek Allahu. Andaj, nëse u lutemi dhe kërkojmë prej tyre, atëherë ndërmjetësojnë për ne tek Allahu. Ata besojnë se këta të cilëve u luten dhe u kërkojnë, nuk bëjnë dobi në mënyrë të pavarur prej Allahut, as nuk mund të krijojnë e as të furnizojnë në mënyrë të pavarur prej Allahut, andaj nëse kërkojmë prej Allahut t’i furnizojë me fëmijë duke ndërmjetësuar me të vdekurit e devotshëm, atëherë Ai e realizon këtë ngase këta (të vdekur, Pejgamberë e të devotshëm) kanë pozitë tek Ai, janë afër Tij.
Këtë afrim që e kërkojnë prej të vdekurve (Pejgamberëve, të devotshmëve), e përshkruajnë në fjalët: “Mirëpo, jemi mëkatarë, ndërsa njerëzit e mirë kanë pozitë tek Allahu…” Këtu kanë sjellë dy gjëra: “jemi mëkatarë”. Pse thonë kështu? Sepse, mëkatari nuk mund të jetë i dashur i Allahut, velij, me pozitë tek ai. Atëherë sipas besimit të tyre, duke qenë kështu, nuk kanë mundësi ata vetë ta lusin Allahun direkt, ndërsa ata të cilëve u luten janë njerëz të mirë, të devotshëm, salihun, dhe “kanë pozitë tek Allahu”. Kuptimi i kësaj pjese është: sipas besimit të tyre, duke pasur këtë pozitë, Allahu nuk ua kthen mbrapshtë lutjen kur e lusin Atë, menjëherë ua pranon. Pastaj, menjëherë e vazhdojnë dyshimin me fjalët: “dhe përmes tyre ne kërkojmë prej Tij atë që dëshirojmë.” D.m.th.: nuk po kërkojmë prej tyre, por po kërkojmë prej Allahut përmes tyre.
Ka prej muslimanëve që luten: “O Allah, për hir të Pejgamberit, ma plotëso lutjen!” Apo “për hir të filanit të devotshëm”. Apo thotë: “O Allah, për hir të pozitës që ka tek Ti Pejgamberi, më furnizo!” Ky është kërkim i afrimit përmes trupave të tyre, dhe kjo është bidat dhe e ndaluar, nuk është shirk i madh por është rrugë për te shirku i madh.
Ndërsa, sa i përket kërkimit të ndërmjetësimit tek Allahu përmes tyre, pra që ata t’i afrojnë tek Allahu dhe lutjet e tyre t’ia përcjellin Atij (i drejtohen filan evliaje me lutje, apo bëjnë një adhurim për të, që ai pastaj t’ua përcjellë dëshirat e lutjet e tyre tek Allahu), i kundërpërgjigjemi kështu:
►Së pari: T’u tregohet se besimi i mushrikëve të Mekës në rububije ishte se kanë besuar se Allahu është i Vetmi në rububije. Vetë ata të cilët i ka luftuar Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem e kanë pranuar dhe pohuar këtë që thonë këta,. Mirëpo, cila ka qenë gjendja e idhujtarëve të Mekës? Siç tregohet në Kuran, ata kanë besuar bindshëm se Allahu është Krijuesi i vetëm, furnizuesi, i vetmi i Cili të sjellë dobi e dëm (Zukhruf 87, Zumer 38, Zukhruf 9, Muminun 84-85, Junus 31). Ka ajete të shumta të cilat tregojnë se po këtë besim e kanë pasur njerëzit e xhahiljetit.
Nuk duhet t’iu thuhet menjëherë “Ju jeni mushrikë!” Mirëpo, duhet t’iu kundërpërgjigjesh pjesë-pjesë (siç sqaruam), fjali pas fjalie, t’iu jepen sqarime. Nëse e bën të meditojnë rreth gjendjes së mushrikëve të Mekës dhe ua lexon ajetet kuranore (ua bën të mundshme t’i kuptojnë ato), atëherë kalohet te niveli i dytë i kundërpërgjigjes (që vijon).
►Së dyti: T’u tregosh se mushrikët e Mekës kanë besuar dhe pohuar se idhujt e tyre nuk kanë pasur hise në zotërimin e drejtimin e universit, nuk kanë qenë ortakë me Allahun në këtë. Andaj kur e kanë refuzuar fjalën La ilahe ilAllah dhe janë bërë me këtë mushkrikë, nuk ka qenë shkaku se kanë besuar se është dikush tjetër që drejton universin së bashku me Allahun, se ka hise apo ortakëri me Allahun në këtë. Porse, ata i kanë adhuruar këta idhuj për një qëllim të vetëm, që ishte: kërkimi i ndërmjetësimit përmes tyre tek Allahu. Argumenti: “Sa për ata që marrin mbrojtës të tjerë, përveç Tij, duke thënë: “Ne u lutemi atyre përveç që të na afrojnë tek Allahu…” Zumer 3. Dhe janë llogaritur se i kanë bërë shirk Allahut ngase kanë besuar se këta idhuj që i adhuronin në vend të Allahut, kanë pozitë afër tek Ai dhe i afrojnë tek Ai, pastaj nëse i lut e përcjellin lutjen e tyre tek Ai. Mushrikët e Mekës nuk kanë adhuruar vetëm figura, statuja, pemë, drunjtë, gurë, por kanë adhuruar edhe engjëjt, njerëzit e devotshëm, Isën alejhi ue selem etj.
Pastaj kalon te shkalla e tretë (që vijon).
►Së treti: T’i shpjegohet kuptimi e domethënia e shirkut, të kuptojë mirë personi se çfarë është shirku, t’i sqarohet gjithashtu domethënia e fjalës La ilahe ilAllah. Pastaj, kalon te hapi tjetër: t’i sqarohet se mushkrikët e Mekës nuk e kanë pranuar këtë fjalë me kuptimin e saj (të vërtetë), me të cilën e ka zbritur Allahu në Kuran, s’e kanë pranuar sepse qëllimi i tyre ka qenë që përmes adhurimit të idhujve të afrohen tek Allahu, pra idhujt të ndërmjetësojnë për ta tek Allahu. Allahu thotë: “A zgjedhin ata, përveç Allahut, ndërmjetësues të tjerë (që gjoja do t’i afrojnë pranë Allahut)?! Thuaj: “Vallë, a i merrni edhe pse nuk kanë asgjë në dorë dhe nuk kuptojnë?!” Thuaju: “Ndërmjetësimi është i gjithi në duart e Allahut; Atij i takon pushteti i qiejve dhe i Tokës e pastaj tek Ai do të ktheheni”. Zumer 43-44. Ndërmjetësimi është në zotërimin e Allahut, vetëm Atij i takon ndërmjetësimi, Ai është i Vetmi i Cili urdhëron apo ndalon që të ndërmjetësojë dikush.
Shumë prej njerëzve e kanë pranuar këtë dyshim dhe e shpërndajnë te njerëzit.
[1] Përdorim i dobët në gjuhën arabe.
Hoxhë Lulzim Perçuku – Transkriptim.
